تدریس اثربخش؛ رویکردی براساس ارزیابی تدریس توسط دانشجویان

تدریس اثربخش مجموعه رفتارهای معلم است که باعث دستیابی به اهداف آموزشی و در نهایت یادگیری بهتر «فراگیر» می شود. ارزیابی اثربخش حیطه های تدریس استاد، بدلیل نداشتن شاخص های مناسب با مشکلاتی روبرو است. به این منظور با بررسی مطالعات انجام شده در ایران و سایر نقاط جهان و با استفاده از شاخص های پیشنهادی صاحب نظران آموزش، پژوهشگران به تعیین دیدگاه دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان به عنوان صاحبان اصلی فرآیند آموزش در مورد تعیین مهم ترین شاخص های تدریس اثربخش پرداختند.
در این مطالعه توصیفی- مقطعی، کلیه دانشجویان پزشکی و دندانپزشکی ترم دوم مقطع علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی گیلان (110 نفر) در سال 1387 به طور سرشماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه دو قسمتی شامل: مشخصات دموگرافیک دانشجویان و سنجش 4 حیطه از مهم ترین ویژگی های تدریس اثربخش (دانش پژوهی، روش تدریس، قدرت ارتباط و شخصیت فردی) بود. روایی ابزار به طریق روایی محتوا و پایایی آن از طریق آزمون مجدد با ضریب همبستگی 81/0 تایید گردید. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از روش آمار توصیفی و استنباطی با نرم افزار SPSS انجام شد.
نتایج نشان داد که حیطه های قدرت ارتباط 4/69 درصد، دانش پژوهی 5/53 درصد، روش تدریس3/45 درصد و شخصیت فردی 2/39 درصد به ترتیب مهم ترین جنبه های تدریس اثربخش را به خود اختصاص داده بودند. در حیطه قدرت ارتباط ویژگی های ایجاد مشارکت دانشجو در مباحث، درحیطه دانش پژوهی ارائه مطالب به روز و داشتن تسلط در رابطه با موضوع، در حیطه روش تدریس توانایی در سازماندهی، توالی و تنظیم منطقی مطالب مورد بحث و در حیطه شخصیت فردی اعتماد به نفس و قاطعیت یک استاد را در تدریس اثربخش به عنوان مهم ترین ویژگی مطرح نمودند. بین متغیرهای دموگرافیک و حیطه های تدریس ارتباط معنی دار آماری وجود نداشت.
شاخص های تدوین شده با شاخص های تدریس اثربخش در پژوهش های متعدد تشابه قابل توجهی دارند لذا می توانند در راستای بهبود کیفیت تدریس، ارزشیابی میزان یادگیری دانشجویان و افزایش میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان در دانشگاه های علوم پزشکی کشور مورد استفاده قرار گیرند.