بازتاب تمثیلی کهن در داستان سفر برزویه به هند

داستان «سفر برزویه طبیب به هند» روایات گوناگونی دارد که می‌توان تمامی آنها را در دو گروه، یکی تحریر بلندتر و دیگری تحریر کوتاه تر طبقه‌بندی و مقایسه کرد. در داستان بلندتر برزویه پزشک خسرو اول، انوشیروان به هند می‌رود تا کتاب کلیله و دمنه را یافته و با خود به ایران آورد. در تحریر کوتاه تر، داستان به صورت تمثیل بیان شده است. به این ترتیب که برزویه در کتابی خوانده است که گیاهی بر کوه‌های سرزمین هند می‌روید که مردگان را زنده می‌کند، او برای یافتن این گیاه به هند می رود ولی با وجود جستجوی بسیار آن را نمی یابد. در پایان وی درمی یابد که سرچشمه این راز، تمثیلی حکیمانه است و منظور از گیاه زندگی‌بخش، دانش است که بی خردان (= مردگان) را زنده می کند؛ بنابر این سعی می کند تا کتاب هایی را که منشاء حکمت و دانایی اند از هند جمع آوری کند و با خود به ایران بیاورد. آنچه در این گزارش به آن پرداخته شده است، بررسی و مقایسه روایتی در کتاب پهلوی وجرکرد دینی است که بسیار به تحریر کوتاه تر داستان سفر برزویه به هند شبیه است. در این روایت اوشنر دانا تمثیل گیاه زندگی بخش را بیان می‌کند.