مسیریابی بین استان های همدان و مرکزی بر اساس اصول زمین شناسی زیست محیطی با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی

طراحی اولیه مسیر یا مطالعات فاز صفر یکی از مهم ترین مراحل راهسازی است که در طی آن بایستی محل عبور راه پیش از اقدام به ساخت از جنبه های مختلف بررسی شود تا ایمن ترین و اقتصادی ترین راه شناسایی شود. عدم توجه به پیامدهای زمین-شناسی زیست محیطی و ایمنی طرح های توسعه، باعث به هدر رفتن منابع سرزمین و ایجاد فاجعه های زیست محیطی و اقتصادی می شود. لذا به منظور جلوگیری از وارد آمدن خسارات جبران ناپذیر اقتصادی و زیست محیطی، انجام مطالعه و داشتن اطلاعات کافی از منطقه پیاده سازی ضروری است. در این مقاله روشی ارائه شده است که بر اساس آن می توان مسیری بهینه از نظر زمین شناسی زیست محیطی، مهندسی و همچنین اقتصادی از شهرستان کبودرآهنگ (واقع در استان همدان) تا شهرستان ساوه (واقع در استان مرکزی) ارائه نمود. لذا با در نظر گرفتن وضعیت زمین شناسی (سنگ شناسی، موقعیت هندسی لایه ها، گسل ها، شکستگی ها)، آبراهه-ها، توپوگرافی، پوشش گیاهی، کاربری اراضی و مناطق حفاظت شده به طراحی کوتاه ترین مسیر بین این دو نقطه پرداخته شده است. در این روش، ابتدا لایه های اطلاعاتی مورد نیاز از منابع مختلف جمع آوری شدند و با تبدیل این لایه ها به تصاویری هم مرجع از لحاظ موقعیت مکانی، امکان مقایسه بین آن ها فراهم شد. جهت ارزش گذاری لایه های اطلاعاتی مختلف، ابتدا تابع هزینه هر یک از لایه ها نسبت به معیارهای مختلف محاسبه شد و در ادامه نتایج به دست آمده برای لایه های اطلاعاتی مختلف با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی مقایسه شدند. نتایج حاصل از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در نرم افزار رقومی Arc GIS نشان می دهند که مسیر طراحی شده نسبت به مسیری که قبلا در منطقه احداث شده است، از نظر زمین شناسی زیست محیطی دارای شرایط مطلوب-تری است. مطلوب بودن مسیر در معیار زمین شناسی زیست محیطی شامل عبور کمتر مسیر از مناطق دارای پوشش گیاهی، عبور کمتر از محل آبراهه ها و گسل های موجود در منطقه و عدم عبور از مناطق حفاظت شده می باشد. مقادیر عددی پارامترهای زمین-شناسی زیست محیطی، فنی و مهندسی و اقتصادی بین مسیر طراحی شده و مسیر موجود در منطقه در قسمت نتایج آورده شده اند.