ماهیت علم جغرافیا

بی‏ گمان جغرافیا یکی از کاربردی‏ ترین علوم در جهان امروز و در عین حال منزوی و تا حدی ناشناخته در کشور ما تلقی می‏ شود. ذهنیت و شناخت اکثریت مردم نسبت به این علم درحد تعاریف و ماهیت صرفا توصیفی مربوط به قرون 17 میلادی و پیش از آن می‏ باشد. بسیاری از مردم حتی بدیهی‏ ترین و ابتدایی‏ ترین تعریف جغرافیا را نمی‏ دانند، این در حالی است که جغرافیا با زندگی مردم عجین است، عمری به درازای عمر بشر دارد و به تعبیری جغرافیا دانش زندگی است . واژه جغرافیا در اذهان بسیاری از مردم کشورمان به اشتباه مترادف با نام کوه ها، رودها، پایتخت ها، نژادهاو... و بعضا در سطحی بالاتر با شناخت وضعیت اقلیمی همراه شده است . این امر به گونه ‏ای است که به محض برخورد با هر تحصیل کرده‏ ای در این رشته، گویا با یک بانک اطلاعاتی و یا دایره‏ المعارف عمومی حجیمی روبرو شده ‏اند که دارای ظرفیت بالایی از نام مکانها و عوارض طبیعی و انسانی است، لذا پاسخگویی به پرسشهایی از این دست را وظیفه و نتیجه علمی هر فارغ ‏التحصیل و یا دانشجوی در حال تحصیل این رشته می‏ دانند. به اعتقاد نگارنده در پیدایش و بروز چنین نگرش اشتباهی به جغرافیا نه تنها کارشناسان و متخصصین این رشته به دلیل عدم ارایه آگاهی عمومی مقصرند، بلکه رسانه‏ های گروهی نیز علی‏رغم پخش برنامه ‏هایی متنوع و بعضا برخوردار از ماهیتی جغرافیایی که هر یک در زیرمجموعه یکی از گرایشات این رشته علمی قرار می‏ گیرد، از بیان چنین موضوعی آگاهانه یا ناآگاهانه اجتناب می‏ ورزند. در این مجال سعی بر آنست تا ضمن بیان مختصری از تحولات تاریخی صورت گرفته‏ درتعریف‏ و ماهیت‏ علم‏ جغرافیا از آغاز تا به امروز، با ذکر شاخه‏ های متنوع رشته مذکور در کشورهای اروپایی و امریکایی و نیز در کشورمان ایران، اهمیت و جایگاه امروزین جغرافیای کاربردی را در بین مجموعه علوم طبیعی و انسانی تاحدودی روشن نمود.