وجوب سابق (نقدی بر ادله استاد فیاضی در نفی قاعده الشی ما لم یجب لم یوجد)

یکی از اساسی ترین پایه های متافیزیک اصل علیت است. فیلسوفان در تحلیل این اصل فروعاتی را استخراج کرده اند. یکی از آنها ضرورت علی است. بنابه رای فیلسوفان، شیء ممکن تا به مرحله وجوب وجود از ناحیه علت تامه اش نرسد موجود نمی شود. این رای در نزد برخی از متکلمان ناصواب تلقی می شود، زیرا به گمان ایشان ضرورت علی بنیاد اختیار را در فاعل های مختار متزلزل می سازد. ازاین رو، ایشان اولویت را جایگزین ضرورت کرده اند. از سوی دیگر، برخی از اصولیون امامیه نیز ضرورت علی را ناقض اختیار دانسته اند، ولی ضرورت علی را در غیر فاعل مختار پذیرفته اند. اما استاد فیاضی رای دیگری اختیار کرده است. از نظر ایشان علت تنها ایجادکننده معلول است و برای ایجاد آن نه لازم است معلول را ضروری کند و نه اولی به وجود. ایشان برای مدعای خود ادله ای اقامه کرده است که ملاحظات آن ادله هدف ما در این مقاله است.