نماز: سازه ای روان شناختی در قرآن

این مقاله با بررسی سازمان یافتگی نماز در بین سایر اعمال از منظر قرآن، در پی شناختن چیستی نماز به عنوان سازه ای روان شناختی است.
با استفاده از تحلیل محتوا، آیات مرتبط با نماز در قرآن در سه مرحله بررسی شد. ابتدا این آیات به روش اکتشافی و استقرایی در 15 مقوله طبقه بندی شد. سپس مقوله ای که بیشترین ارتباط را با مسئله پژوهش داشت، به طور مفصل بررسی و تا آنجا که ممکن بود از سایر مقوله ها برای فهم بیشتر یافته ها به صورت تکمیلی استفاده شد.
تحلیل نشان داد نگاه قرآن به ساخت زندگی نمازگزار را می توان در قالب شبکه ای از مفاهیم با مرکزیت ایمان و تبلور آن در شش مفهوم بندگی خالصانه، صداقت، خشیت، خردورزی، عمل صالح و اجتنابها خلاصه کرد.
ساخت زندگی نمازگزار از منظر قرآن، توصیف کننده سازمان یافتگی بیرونی نماز است و ارتباط آن را با زندگی نمازگزار توضیح می دهد. در این ساخت، ایمان در سه محور رابطه با خدا (بندگی)، حقیقت (حق طلبی) و واقعیت (مسئولیت پذیری) جلوه گر می شود. پیش بینی می شود این الگو قادر خواهد بود نقش نماز را در ایجاد پتانسیلی در فرد برای رویارویی با مسائل زندگی بر محور ایمان توضیح دهد.