شناسایی مولکولی Cochliobolus sativusعامل بیماری لکه سوختگی گندم با استفاده از توالی یابی ITS ریبوزومی و بررسی روابط فیلوژنتیکی گونه های موجود در جنس Cochliobolus

عامل بیماری لکه سوختگی گندم قارچCochliobolus sativus است که در بسیاری از مناطق جهان به عنوان یکی از مهم ترین بیماری های گندم مطرح است. از مناطق آلوده شمال کشور نمونه های مشکوک به این بیماری جمع آوری و از میان آن ها هشت جدایه عامل بیماری به عنوان نماینده انتخاب و مورد بررسی مورفولوژیکی، اثبات بیماریزایی و مولکولی قرار گرفتند. مشخصات مورفولوژیکی جدایه ها با استفاده از کلیدهای معتبر نشان داد که علائم بیماری مشاهده شده ناشی از آلودگی به بیمارگر C. sativus بود. آزمون بیماریزایی نشان داد که جدایه های عامل بیماری قادر به ایجاد علایم تیپیک لکه سوختگی روی رقم حساس بولانی بودند. نتایج توالی یابی نشان داد که توالی منطقه ITS همه جدایه های C. sativus شمال ایران با جدایه مرجع C. sativus کاملا یکسان بود. قرابت و روابط فیلوژنی جدایه های ایرانی قارچ C. sativus با گونه های دیگر موجود در جنس Cochliobolus با استفاده از چندین روش تجزیه فیلوژنی از جمله فاصله ژنتیکی (GD)، پارسیمونی (MP) و تخمین بیشینه (ML) محاسبه و با یک دیگر مقایسه شد. تجزیه فیلوژنی با هر سه روش نشان داد که جدایه های ایرانی قارچ C. sativus با جدایه مرجع در یک گروه قرار گرفته و درخت های فیلوژنی حاصل بسیار به هم شبیه بودند. گونه های مختلف Cochliobolus در دو گروه اصلی و چند زیر گروه طبقه بندی شدند. بررسی فاصله ژنتیکی محاسبه شده برای گونه های مختلف Cochliobolus نشان داد که گونه C. eleusines با فاصله ژنتیکی بسیار کم بیشترین قرابت را با گونه C. sativus دارد، در حالی که گونه C. sativus بیشترین فاصله را با دو گونه C. kusanoi و C. australiensis داشت. یافته های حاصل از این تحقیق حاکی از پراکنش سراسری این بیماری در اقلیم گرم و مرطوب شمال کشور بود و بنابراین برای پیشگیری از گسترش روزافزون این بیماری لازم است در برنامه های به نژادی گندم در این اقلیم، مقاومت به این بیماری مورد توجه قرار گیرد.