ارزیابی و مقایسه سطح پایداری محصولات زراعی شرق حوضه زاینده رود تحت شرایط خشکسالی با استفاده از تکنیک تصمیم چندمعیاره

همزمان با توسعه مباحث پایداری، تلفیق جنبه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای انجام فرایند تصمیم ضروری به نظر می رسد. این مقاله با تجمیع جنبه های مختلف پایداری و استفاده از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره (فرایند تحلیل سلسله مراتبی) به سنجش و مقایسه سطح پایداری محصولات زراعی در مقیاس مزرعه ای پرداخته است. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل 140 پرسش نامه و مصاحبه رو در رو با کشاورزان شرق حوضه رودخانه زاینده رود برای چهار محصول یونجه، گندم، جو و ذرت علوفه ای در سال زراعی 1390- 1391 جمع آوری شد. نتایج نشان داد که یونجه با وزن نهایی 287/0 پایدارترین محصول است و جو، گندم و ذرت علوفه ای به ترتیب با وزن نهایی 266/0، 235/0 و 212/0 در رتبه های بعدی پایداری قرار دارند. همچنین، بر اساس معیار زیست محیطی، جو با نمره 352/0 پایدارترین محصول بود. در رتبه بندی محصولات بر اساس معیارهای اجتماعی و اقتصادی به ترتیب یونجه با وزن 274/0 و 50/0 دارای بالاترین سطح پایداری بود. با توجه به افزایش رقابت کاربری آب در حوضه رودخانه زاینده رود و افزایش ارزش آب در بخش کشاورزی با تغییر وزن شاخص آب مصرفی تحلیل حساسیت انجام گرفت. نتایج حاکی از این بود که با افزایش وزن مولفه زیست محیطی تا سطح 4/0 پایداری کلی جو افزایش می یابد. این نتیجه با افزایش فشار بر منابع آب زیرزمینی و به تبع آن شوری آب و خاک و نیاز آبی پایین جو نسبت به سایر محصولات در منطقه سازگار است.