مقایسه شگردهای اعمال اقتدار و آزادی در کتاب های داستانی تصویری ایرانی و انگلیسی

تلاش برای شفاف سازی و حل کردن پارادوکس اقتدار و آزادی یکی از مهم ترین مسئله های فلسفه ی ادبیات کودک است. هدف این مقاله کشف و بررسی نوع نگاه نویسندگان به مقوله های اقتدار و آزادی در ادبیات کودکان، با توجه به شگردهای اعمال شده در کتاب های داستانی تصویری است. برای رسیدن به این هدف، دو کتاب داستانی تصویری داستان خرگوش کوچولو نوشته ی بیتریکس پاتر و منم موش گرسنه، می خورمت درسته نوشته ی مرتضی خسرونژاد، با روش تحلیل تاملی، بررسی و مقایسه شدند. تحلیل داستان ها نشان داد نویسندگان ایرانی و انگلیسی آن ها به وجود رابطه ی «اقتدار و آزادی» بین کودکان و بزرگ سالان توجه داشته اند؛ البته، نوع نگاه این نویسندگان به مقوله های آزادی و اقتدار متفاوت است که می توان آن را به تفاوت موقعیت های زمانی و فرهنگی اجتماعی شان نسبت داد؛ رابطه ی «اقتدار و آزادی» در منم موش گرسنه، می خورمت درسته، به صورت رابطه ی ابتدا آزادی، سپس اقتدار بوده است؛ اما این رابطه در داستان خرگوش کوچولو به صورت فرایندی است و از همان نقطه ی آغاز داستان همچون دو قطب متضاد در متن و حاشیه جابه جا می شود؛ همچنین، در هر دو اثر، نویسندگان از شگردهای داستانی گوناگون استفاده می کنند، تا با دادن آزادی به کودک او را در کشف خلاقانه ی دنیای پیرامون خود و درنتیجه، آسان شدن فرایند خودشکوفایی اش یاری رسانند. تعدادی از این شگردها عبارتند از: تخیلی بودن داستان، درون مایه ی پنهان، چند صدایی بودن متن و تصویر، بینامتنیت، فراداستان، واژگونی وضعیت و رفت وبرگشت میان عالم واقعیت و خیال.