خواهران غریب یا قریب؟؛ تحلیل محتوا و نقد ادبی در ادبیات کودکان

تحلیل محتوا و نقد ادبی از روش ها و رویکردهای پرکاربرد در پژوهش های ادبی، به ویژه ادبیات کودک است. در حال حاضر، در بسیاری از پژوهش ها از تحلیل محتوا با دو رویکرد کمی و کیفی استفاده می شود. به نظر می رسد رویکرد کیفی تحلیل محتوا، به نقد ادبی، به عنوان یکی از رویکردهای رایج در پژوهش های ادبی، بسیار نزدیک است. از مجموع 75 پژوهش بررسی شده که یا در پنج شماره ی دوفصلنامه ی علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک منتشر شده اند یا به صورت گزارش طرح پژوهشی در کتابخانه ی بین المللی کودکان مونیخ نگهداری می شوند، 41 پژوهش به نقد و تحلیل متون پرداخته اند. در این میان، برخی آشکارا به روش تحلیل محتوا اشاره کرده اند و برخی نیز تنها بر وجه تحلیلی پژوهش تاکید کرده اند. تفکیک روش ها و رویکردهای به کارگرفته شده در این پژوهش ها، آسان نیست. اغلب آن ها با رویکرد کیفی و تحلیلی، براساس انواع گوناگون نقد ادبی، مانند نقد ساختارگرایانه و فمینیستی انجام شده اند. بهره گیری از شگرد های تحلیل محتوا براساس معیارهای نقد ادبی می تواند در بهبود کیفیت پژوهش های تحلیلی ادبیات کودک راهگشا باشد.