نگاهی به تاثیر فرهنگ بر پیشرفت اقتصادی

تجربه اقتصادی موفق برخی کشورها در چند دهه اخیر، که تحت تاثیر مستقیم عناصر فرهنگی به وقوع پیوسته است، به روشنی نشان گر اهمیت و جایگاه فرهنگ در پیشرفت اقتصادی می باشد. این در حالی است که آموزه های فرهنگ اسلامی سرشار از عناصری است که در صورت نهادینه شدن در جامعه، نویدبخش آینده اقتصادی روشنی خواهد بود. تاثیر مثبت دینداری بر رشد و پیشرفت اقتصادی، به طور عمده به نقش انگیزشی آموزه های دینی و تاکید آنها بر عناصری همچون ارزش کار، ارزش علم، وجدان کاری، نظم و انضباط، پاداش الهی در برابر رفتارهای مثبت اقتصادی، و نیز نقش آنها در سالم سازی فعالیت های اقتصادی در کنار وضع قوانین هم سو بازمی گردد که زمینه ساز رشد و پیشرفت است.
با این حال، برخی از مطالب تحریف شده که در طول تاریخ به نام دین عرضه گردیده است، از عوامل عقب ماندگی جوامع و نیز سلب اعتماد از دین و بی اعتبار نمودن آن به شمار آمده است. از سوی دیگر، اسلام تمامی امکانات و شرایط لازم برای تحقق رشد تولید و بهره برداری کامل از طبیعت را در نظر گرفته است. این امکانات و وسائل را می توان به دو دسته تقسیم کرد: ابزارهای قانونی، و عناصر فکری و فرهنگی. عناصر اخلاقی در فرهنگ اسلامی نیز به خلاف دیدگاه کج اندیشان و ناآگاهان تاثیرات مثبت و مستقیمی در مسیر پیشرفت اقتصادی ایفا می کنند، مشروط به آن که تحلیل و تبیین درستی از آنها صورت گیرد و از سوی عموم مردم نیز جامه عمل بپوشد. این نوشتار ضمن تشریح موارد تاثیر فرهنگ بر پیشرفت اقتصادی، به تحلیل پاره ای از عناصر اخلاقی یاد شده می پردازد.