بررسی مولکولی جمعیت جدایه های گونه کمپلکس Fusarium graminearum گندم استان اردبیل

یکی از بیماری های مهم گندم بیماری بلایت فوزاریومی سنبله می باشد که همه ساله خسارت کمی و کیفی زیادی به این محصول وارد می کند. گونه های غالب عامل این بیماری در بسیاری از کشورها Fusarium graminearum، F. avenaceum و F. culmorum است. آلودگی به F. graminearumمی تواند منجر به آلودگی دانه به مایکوتوکسین های deoxynivalenol (DON)، 3-acetyldeoxynivalenol (3-ac DON)، 15-acetyldeoxynivalenol (15-AcDON)، nivalenol(NIV) و zeralenone (ZEA) شود. نظر به آلودگی بالای گندم محصول سال 1390 استان اردبیل به F. graminearumو مایکوتوکسینDON بررسی جمعیت جدایه های گندم این گونه کمپلکس قارچی در استان اردبیل هدف این تحقیق بود. در اجرای این تحقیق در سال 1390 در فصل برداشت گندم از مزارع و محل های جمع آوری محصول گندم مناطق مختلف استان اردبیل شامل: پارس آباد مغان، گرمی، بیله سوار، نمین و اصلاندوز نمونه برداری و با کشت نمونه ها در محیط کشت های مناسب جدایه های فوزاریوم از آنها حاصل شد. با بررسی ویژگی های مورفولوژیک تعداد 321 جدایه گونه کمپلکس F. graminearum تشخیص شد. جهت تایید بررسی های مورفولوژیک از یک جفت پرایمر اختصاصی تشخیص این گونه استفاده شد که در تعداد 321 جدایه باند 450 جفت بازی تولید نمود و تشخیص مولکولی گونه F. graminearum به اثبات رسید. برای تعیین جایگاه فیلوژنتیک جدایه های گونه کمپلکس F. graminearum حاصل از گندم استان اردبیل از آغازگرهای اختصاصی که برای قسمتی از توالی ژن آمونیا لایگیز2 (CTPS2) طراحی شده اند و با تکثیر قطعاتی با طول متفاوت، اجزای این گونه مرکب را از هم تفکیک می کنند، استفاده شد، همچنین توالی نوکلئوتیدی قطعات تولید شده در چهار جدایه تعیین گردید. نتایج حاصل از PCR با آغازگرهای ژن آمونیا لایگیز2 در تعداد 287 جدایه تولید باندهای bp311 و bp 162 را نمود، که توسط جدایه های گونه فیلوژنتیک Fusarium asiaticum تولید می شود. به این ترتیب 4/89 درصد جدایه ها متعلق به گونه F. asiaticumو 6/10 درصد آنها از سایر اجزا گروه گونه مرکبF. graminearum بودند. توالی نوکلئوتیدی ژن آمونیا لایگیز2 جدایه ها نیز موید تشخیص گونه ی F. asiaticum و تفکیک آن از سایر اجزای گونه مرکب F. graminearum بود. نتایج این تحقیق نشان داد که با کاربرد آغازگرهای عمومی و اختصاصی در مدت زمان کوتاهی گونه F. graminearum و گونه های فیلوژنتیک این گونه مرکبقابل تشخیص هستند. به نظر می رسد آلودگی بالای گندم اردبیل به DON توسط گونه F. asiaticum ایجاد می شود.