گروهبندی تعدادی ژنوتیپ نخود کابلی با استفاده از روش های آماری چندمتغیره

به منظور ارزیابی و شناخت تنوع ژنتیکی و تعیین روابط ژنتیکی 64ژنوتیپ نخود کابلی، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده (8×8) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال زراعی 89- 1388 اجرا گردید. نتایج همبستگی های فنوتیپی نشان داد که عملکرد دانه در بوته به ترتیب با صفات وزن دانه با غلاف، عملکرد بیولوژیک، تعداد غلافهای پر، وزن100دانه، قطر دانه و قطر شاخه اصلی، همبستگی مثبت معنی داری در سطح احتمال 1درصد و با تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا غلافدهی، همبستگی منفی معنی داری نشان داد. البته مقادیر عددی این همبستگی ها کم بود که ممکن است دال بر عدم وجود همبستگی ژنتیکی بین صفات باشد که در نتیجه، اهمیت بیولوژیک آنها را کاهش می دهد. بر اساس تجزیه به عاملها، چهار عامل که در مجموع 79درصد از تغییرات موجود در کل داده ها را توجیه کردند، انتخاب شدند. عامل اول و دوم که بیشترین تغییرات واریانس داده ها را توجیه کردند، شامل صفات وزن100دانه، ارتفاع بوته، طول و قطر غلاف، طول و قطر دانه، صفات تعداد غلافهای پر، وزن دانه با غلاف، عملکرد بیولوژیک، صفات عملکرد دانه در بوته و قطر شاخه اصلی بودند. سپس از این دو عامل، جهت به دست آوردن پراکنش و شناسایی ژنوتیپهای برتر در دستگاه مختصات استفاده شد و ژنوتیپهای 2، 22، 29، 36،120، 139، 198، 239، 335، 345، 356، 357، 375، 473، 474، 534، 552، 555 و 629 به همراه ژنوتیپهای شاهد جم (998) و کوروش (999) که از نظر عاملهای اول و دوم، مثبت و بالاتر بودند، به عنوان ژنوتیپهای برتر انتخاب شدند. با توجه به نتایج تجزیه خوشهای بر اساس صفات مورفولوژیک، ژنوتیپهای مورد بررسی در پنج گروه، دسته بندی شدند که ژنوتیپهای گروه سوم و چهارم از نظر اکثر صفات زراعی مورد بررسی و عملکرد، میانگین بالاتری را در میان سایر گروه ها و همچنین میانگین کل ژنوتیپها داشتند و در عین حال نسبت به سایر گروه ها، زودرستر نیز بودند. بنابراین با توجه به نتایج تجزیه خوشه ای، میتوان از تلاقی ژنوتیپهای گروه سوم و چهارم و ژنوتیپهای شاهد جم و کوروش، برای تولید ژنوتیپهای جدید با عملکرد بالا بهره جست.