دسترسی به مناصب حاکمیتی در حکومت اسلامی، محدودیتها و الزامات

از عناصر خدشه ناپذیر حکومت های مردم سالار، تامین و تضمین دسترسی به مناصب عالی دولت، به مثابه «حقوق شهروندی» خاص است و می توان ادعا کرد که بدون درنظرگرفتن این حقوق، فرض مردم سالاربودن نظام، غیر واقعی به نظر می رسد. مساله این جاست که آیا دین، در نظام سیاسی اسلام و به طور خاص، جمهوری اسلامی ایران، در برخورداری از حقوق مذکور موثراند یا خیر؟ این مقاله، ضمن تحلیل ماهیت و قلمرو حقوق شهروندی و تعریف آن به «حقوقی که با توجه به مفاد قانونی و اصول حقوقی هر جامعه تعیین شده و بیان گر مختصات حقوق بنیادین افراد یک جامعه برای داشتن یک زندگی فردی و اجتماعی فعال در آن جامعه است»، به بررسی دو سطح «حقوق شهروندی عام» و «حقوق شهروندی خاص» می پردازد و در صدد است تا نشان دهد که دین و مذهب در سطح عام حقوق شهروندی، نه تنها عامل تمایز نمی باشد، بلکه به طور مشخص، دین اسلام، حکومت را به اعطای این حقوق شهروندی به طور یک سان تشویق می کند. در جمهوری اسلامی ایران نیز اصل بیستم قانون اساسی، موید این مدعاست؛ اما بنا به دلایلی از جمله قاعده «نفی سبیل» و هم چنین اقتضائات حکمرانی؛ مانند اصول انسجام هدف، احترام به اکثریت و التزام و وفاداری، دین را در برخورداری افراد از حقوق شهروندی خاص (تصدی مناصب عالی حکومتی) موثر و ضروری می داند.