ارزیابی تاثیر سازه های کوتاه در ذخیره رواناب و رطوبت خاک (مطالعه موردی حوزه سد کارده)

امروزه کمبود آب در جهان یکی از مهمترین مشکلاتی است که زندگی بشر را به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک تحت تاثیر قرار می دهد. بخش عمده ای از سطح کشور در محدوده مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفته است. مقادیر ناچیز بارندگی در چنین مناطقی همراه با پراکنش نامناسب آن باعث ایجاد خشکسالی ها و کمبود آب می گردد. حوزه های آبخیز کوهستانی عرصه های اصلی تولید آب بوده و حوزه های دشتی علاوه بر دریافت مستقیم ریزش های جوی عمدتا محل تخلیه و تجمع آب های تولیدی از حوزه های کوهستانی می باشند. بدین ترتیب در حوزه های آبخیز کوهستانی بدلیل پر شیب بودن اراضی و خصوصیات مورفومتریک حوزه ها رفتارهای هیدرولوژیکی و روند و روش های احیاء و تخریب کاملا با آبخیزهای دشتی متفاوت می باشد. به طوری که سیل خیزی و تولید رواناب یکی از ویژگی های اصلی حوزه های آبخیز کوهستانی است. چنانچه بخشی از رواناب تولید شده ذخیره گردد و یا بستر مناسب برای نفوذ آن فراهم گردد، علاوه بر تامین رطوبت برای بهبود مراتع و یا تقویت جریانات زیرسطحی و زیرزمینی، به کاهش سیلاب در حوزه های دشتی واقع در پایین دست نیز کمک می کند. این تحقیق در زیر حوزه گوش در بالادست سد کارده و با هدف ارزیابی تاثیر سازه های کوتاه در ذخیره رواناب و رطوبت خاک انجام گرفته است. بر اساس اطلاعات اندازه گیری شده صحرایی، بندهای خاکی بیشترین نقش را در ذخیره رواناب داشته اند که با توجه به گذشت بیش از ده سال از احداث سازه های آبخیزداری در حوزه مورد مطالعه و رسوبگذاری رسوبات ریزدانه به عمق متوسط 7/1 متر در پشت بندهای خاکی، امکان نفوذ آب ذخیره شده در پشت این بندها به بستر رودخانه کاهش یافته است. از طرفی در هیچ یک از بندهای خاکی احداث شده در حوزه مورد مطالعه، هیچگونه تاسیسات تخلیه تحتانی و یا امکان بهره برداری از آب ذخیره شده پیش بینی نشده است و در نتیجه تبخیر سهم زیادی از آب استحصال شده را دارد.