نقش کارن ها در تخریب کتیبه های منطقه طاق بستان (شمال شرق کرمانشاه)

ناحیه باستانی طاق بستان در شمال شرقی شهر کرمانشاه قرار دارد و بخشی از توده کارستی پرآو- بیستون محسوب می گردد. این ناحیه دارای رخنمون غالبی از سازند آهکی بیستون با روند شمال غربی - جنوب شرقی است که تحت تاثیر فعالیت های تکتونیکی درز و شکاف های فراوانی در آن ایجاد گردیده است. ترکیب شیمیایی سنگهای کربناته، وضعیت ساختاری توده های سنگی همراه با ویژگی های اقلیمی منطقه، شرایط مناسبی را برای پیدایش پدیده های ژئومورفولوژیکی کارست از جمله کارن ها فراهم ساخته است. کارن های منطقه تحت تاثیر عوامل ذاتی (جنس سنگ، ضخامت لایه ها و وجود درزه و شکستگی های توده سنگ) و عوامل محیطی (شامل آب و هوا، میزان بارش و ارتفاع) ایجاد شده اند. بررسی های صحرایی نشان می دهند که جریان های آشفته ناشی از بارش باران بر روی سطوح شیبدار موجب شکل گیری ریلن کارن ها شده اند. جریان آشفته ناشی از ذوب برف برروی دیواره های نزدیک به قائم واندکارن ها را ایجاد کرده اند. درحالیکه تاثیر توام جریان های آشفته حاصل از بارش باران و ذوب برف انواعی از تریت کارن ها رادر منطقه شکل داده اند. نشت آب در امتداد درز و شکاف های توده سنگ ها باعث گسترش آنها شده و کارن های حفره ای را ایجاد نموده است. بنابراین شکل گیری انواع کارن ها در سطح سنگ های آهکی، مقاومت توده های سنگی را در برابر عوامل مورفوژنز کاهش داده و زمینه را برای فرسایش و متلاشی شدن آنها فراهم می کند. با توجه به حضور چنین اشکالی در نزدیکی کتیبه های طاق بستان و خطر آسیب پذیری این آثار باستانی پیشنهاد می شود که با ایجاد کانال های انحراف آب در بالادست کتیبه های مذکور، مسیر جریان آب را تغییر داده و از تماس آب جاری با کتیبه ها جلوگیری به عمل آید.