سنجش پایداری سکونتگاه های روستایی؛ مطالعه موردی سکونتگاه های روستایی فیروزآباد فارس

هرگاه روند تحول و تکامل سازمان فضایی سکونتگاه ها و عوامل موثر در آن، تحت تاثیر نیروها و روندهای درونی و بیرونی از لحاظ زمانی در تقابل با یکدیگر و شرایط مکانی، قرار گیرند، در نظام و عملکرد این سازمان نابسامانی هایی بوجود می آید که منجر به ناپایداری سکونتگاه های روستایی می شود. در چنین شرایطی دخالت در نظام سکونتگاهی به منظور پایدار نمودن و بهینه سازی آن ضروری است. هدف این مقاله این است که با رویکردی همه جانبه وضعیت پایداری و عوامل موثر بر 75 سکونتگاه روستایی فیروزآباد با استفاده از روش پیمایشی (از سال1370 تا سال1390) مشخص شود. جامعه آماری در این تحقیق شامل 369 آبادی شهرستان فیروزآباد است. جهت تعیین تعداد روستاهای نمونه ابتدا بر اساس درصد رشد جمعیت به دو گروه دارای رشد مثبت (47 درصد) و رشد منفی (53 درصد) به عنوان مبنایی جهت پایداری و ناپایداری تفکیک شده سپس بر اساس روش کوکران حجم نمونه ای برابر با 75 روستا انتخاب شده است. جمع آوری داده ها از طریق مطالعات میدانی و پرسشنامه با حجم 381 نفر و استفاده از شاخص های وزنی و تحلیل فضایی با استفاده از نرم افزارSPSS و GIS صورت گرفته است. یافته ها نشان می دهد که بعد زیست محیطی با 44 درصد بیشترین تاثیر را بر روی سکونتگاه های روستایی فیروزآباد داشته است به طوری که با تغییر یک واحد آن به اندازه 804. بر روی انحراف معیار پایداری تاثیرگذار خواهد بود. نتایج تحقیق نشان می دهد که سهم کاهش منابع آب سالیانه و کمیت آب در بین ابعاد زیست محیطی بیشتر از بقیه بوده به طوری که این دو شاخص حدود 34 درصد تغییرات زیست محیطی را تبیین می کنند و بین این دو نیز سهم کاهش سالیانه منابع آب با 43 درصد بیشتر بوده است. همچنین تحلیل فضایی نشان دهنده این است که روستاهایی که از ناپایداری بیشتری برخوردار بوده اند به سمت حاشیه دشت کشیده شده اند.