واکنش عملکرد اکوتیپ های سیاهدانه (Nigella sativa L.) به زمان های کاشت در شرایط مشهد

رشد و عملکرد گیاهان دارویی تحت تاثیر تاریخ کاشت، به عنوان یک عامل مدیریتی مهم، قرار می گیرد. به منظور مطالعه واکنش تعدادی از اکوتیپ های سیاهدانه به تاریخ کاشت مطلوب و تاخیری، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 89- 1388 به اجرا در آمد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش تاریخ های کاشت به صورت فاکتور اصلی در چهار سطح (5 و 25 اسفند، 15 فروردین و 5 اردیبهشت) و اکوتیپ به عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح (بیرجند، گناباد، نیشابور، سبزوار) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر تعداد فولیکول در بوته، تعداد دانه در فولیکول و وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت معنی دار بود، به طوری که بیشترین تعداد فولیکول در بوته، دانه در فولیکول، عملکرد زیستی و عملکرد دانه در تاریخ کاشت اول، بیشترین وزن هزار دانه در تاریخ کاشت چهارم و بیشترین شاخص برداشت در تاریخ کاشت سوم مشاهده شد. اثر اکوتیپ و اثر متقابل تاریخ کاشت x اکوتیپ نیز بر صفات اجزای عملکرد، عملکرد دانه و عملکرد زیستی و شاخص برداشت معنی دار بود و اکوتیپ های گناباد و نیشابور به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار بودند، به استثناء وزن هزار دانه که اکوتیپ نیشابور و گناباد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را به خود اختصاص دادند. گیاهان کشت شده در تاریخ های کاشت 5 اسفند، 25 اسفند و 15 فروردین عملکرد بالایی را تولید کردند و کاشت تاخیری (5 اردیبهشت) به صورت معنی داری منجر به کاهش عملکرد دانه شد. همچنین در تاریخ کاشت تاخیری بیشترین عملکرد دانه متعلق به اکوتیپ بیرجند بود. دو اکوتیپ گناباد و بیرجند توانایی رشد و عملکرد بهتری در گستره تاریخ های کاشت نسبت به دو اکوتیپ دیگر داشتند.