اثر تنش شوری بر رشد، فتوسنتز، تبادلات گازی و فلئورسانس کلروفیل در ارقام چغندرقند (Beta vulgaris L.) در مرحله گیاهچه ای تحت شرایط کنترل شده

با توجه به این که هر ساله استمرار پدیده خشک سالی، گرم شدن جهانی و افزایش پدیده گرد و غبار سبب افزایش شوری اراضی کشاورزی می-گردد، شناخت برخی مکانیزم های فیزیولوژیکی در گیاه چغندرقند طی مواجهه با شوری امری ضروری است، لذااین آزمایش به منظور مطالعه تاثیر تنش شوری بر خصوصیات رشد، تنفس، تبادلات گازی و فتوسنتز در سه رقم چغندرقند (1BR، جلگه و رسول) در سال زراعی 1389، در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. گیاهان 35 روز پس از کاشت به مدت هشت هفته تحت سه سطح شوری شامل شاهد (صفر)، 100 و 200 میلی مولار نمک کلرید سدیم قرار گرفتند. تنش شوری میزان ماده خشک اندام هوایی و ریشه و هم چنین سطح برگ را کاهش داد. با افزایش شوری میزان فتوسنتز (اسیمیلاسیون دی اکسید کربن)، هدایت روزنه ای و سرعت تعرق برگ ها کاهش و میزان تنفس، دمای برگ و عدد SPAD افزایش یافت. بررسی مولفه های فلئورسانس کلروفیل نشان داد که با افزایش شوری عملکرد کوانتومی فتوسیستم دو (ФPSII) کاهش یافت، اما خاموشی غیر فتوشیمیایی انرژی الکترون برانگیخته (NPQ) افزایش پیدا کرد. با توجه به نتایج همبستگی صفات، در غلظت 200 میلی مولارکلرید سدیم، ماده خشک ریشه همبستگی منفی بالایی (**0/95-= r) با شاخص حساسیت به تنش نشان داد و هر گونه کاهش در تجمع ماده خشک با افزایش در شاخص حساسیت به تنش همراه بود و مقادیر پایین شاخص حساسیت به تنش نشان از تحمل بیشتر رقم به تنش شوری داشت. بر اساس شاخص حساسیت به تنش با استفاده از ماده خشک ریشه، در غلظت 200 میلی مولار کلرید سدیم، ارقام رسول، 1BR و جلگه به ترتیب ارقام متحمل، نیمه متحمل و حساس شناخته شدند. با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می رسد که وزن خشک ریشه، می تواند به عنوان معیار مناسبی جهت غربال ارقام مقاوم به شوری مورد استفاده قرار گیرد.