اثر تنش کمبود آب بر شاخص های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه زنیان (Carum copticum)

گیاه زنیان (Carum copticum L.) از مهم ترین گیاهان تیره Apiaceae است و مصارف دارویی فراوانی دارد. به منظور بررسی اثر تنش کم آبی بر رشد، عملکرد، انباشت متابولیت های سازگار (پرولین و کربوهیدرات) و مواد موثره گیاه زنیان آزمایشی تحت شرایط کنترل شده در گلخانه انجام شد. سطوح تنش کم آبی اعمال شده شامل: شاهد 90 درصد ظرفیت زراعی (تنش ملایم)، 70 درصد ظرفیت زراعی (تنش متوسط)، 50 درصد ظرفیت زراعی (تنش شدید) بود. در سطح 50 درصد ظرفیت زراعی، گیاه به مرحله بذردهی نرسید. همچنین، در پژوهش حاضر، اسانس دانه گیاهان تحت تنش سطوح کم آبی 70 و 90 درصد ظرفیت زراعی با روش تقطیر با آب به دست آمد و ترکیب های شیمیایی اسانس با روش GC/MS تحلیل شد. نتایج آماری نشان داد که تنش کم آبی اثر معنی داری بر شاخص های رشد، عملکرد بذر، تجمع پرولین، تجمع کربوهیدرات، عملکرد و درصد اسانس داشته است. با افزایش تنش کم آبی ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، وزن خشک اندام رویشی وعملکرد بذر کاهش نشان داد. اما عملکرد اسانس، درصد اسانس، میزان پرولین وکربوهیدرات افزایش داشت. بیشترین میزان پرولین و کربوهیدرات در سطح 50 درصد ظرفیت زراعی (تنش شدید) و بیشترین عملکرد اسانس و درصد اسانس در 70 درصد ظرفیت زراعی (تنش متوسط) مشاهده شد. تعداد 21 ترکیب شیمیایی در هر دو اسانس بذر زنیان شناسایی شد که میزان ترکیب های اصلی اسانس تیمول، گاماترپینن و پاراسیمن در هر تیمار تغییر یافته بود.