تاثیر غنی سازی آرد با آهن بر کم خونی و فقر آهن: یک مرور نظام مند

کم خونی یکی از مهم ترین بیماری های شایع در جهان است بطوریکه بین سال های 1993 تا 2005 حدود 2 میلیارد نفر (بیش از 30 درصد) در جهان مبتلاء به کم خونی بوده اند. قابل ذکر است که بیش از نیمی از کم خونی ها در دنیا به علت فقر آهن است. غنی سازی مواد غذایی یکی از مهم ترین راهبردهای ارتقای وضعیت تغذیه ای در جوامع بوده و برنامه های غنی سازی مواد غذایی با آهن سالهای متمادی در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. مداخلات غنی سازی مواد غذایی مانند هر برنامه ای نیازمند ارزشیابی است تا بتوان تاثیرات مداخلات را مورد ارزیابی قرار داد لذا این مطالعه با هدف بررسی اثربخشی مداخلات غنی سازی آرد با آهن در جهان، طراحی و اجرا شد. مطالعه حاضر از نوع مرور نظام مند بوده که در سال 93-1392 انجام شده است. در این مطالعه، مقالات مجلات علمی به زبان فارسی و انگلیسی از زمان ابتدای انتشار مقالات تا انتهای سال 2013 (برای مقالات انگلیسی) و انتهای سال 1392 (برای مقالات فارسی) مورد بررسی قرار گرفتند. منابع مورد جستجو عبارت از CENTRAL، CDSR، DARE، PubMed، Clinicaltrials.gov، WHOLIS، SID، Google scholar (و همچنین فهرست منابع) بودند. معیارهای ورود به مطالعه از نظر «جمعیت»، «نوع مطالعه»، «مداخله» و «پیامد» به ترتیب عبارت از «گروه های مختلف سنی و جنسیتی جامعه»، «مطالعات مداخله ای»، «آرد غنی سازی شده با آهن» و «شاخص های بیوشیمی خون شامل میانگین هموگلوبین، میانگین فریتین سرم، کمبود هموگلوبین (شیوع کم خونی)، کمبود فریتین (شیوع فقر آهن)، کمبود هموگلوبین و کمبود فریتین (شیوع کم خونی فقر آهن)» بودند. در مطالعه حاضر 44 مقاله (شامل 72 مداخله) انتخاب شده و نتایج آن ها مورد تحلیل قرار گرفتند. غنی سازی آرد با آهن در20 مورد (مداخله) نشان دهنده نتایج مثبت بوده و تاثیر بر بهبودی شاخص های کم خونی و فقر آهن داشته و در 24 مورد (مداخله) دارای تاثیر نسبی (بهبودی برخی از شاخص های وضعیت آهن) بوده است. مطالعه حاضر همچنین نشان داد که غنی سازی آرد با آهن در 28 مورد (مداخله) تاثیری بر بهبودی شاخص های کم خونی و یا فقر آهن نداشته است.
با توجه به دستاوردهای مطالعه حاضر که نشان دهنده تناقض در اثربخشی مداخلات غنی سازی آرد با آهن در کشورهای مختلف بود، مقرر شد که متعاقبا مطالعه تکمیلی به هدف فراتحلیل (Meta-analysis) نتایج این مطالعات انجام شود تا با توجه به کیفیت مقالات مذکور بتوان اثربخشی مداخلات غنی سازی آرد با آهن در جهان را به صورت کمی برآورد کرد.