مزیت سنجی منابع مالیاتی و حق بیمه ای در تامین مالی

امروزه برنامه های تامین اجتماعی علی رغم ضرورت انکار ناپذیر و تمامی دستاوردهای مثبتی که داشته اند، با چالش ها و بحران های مهمی در ناحیه تامین منابع مالی مواجه اند. یکی از مهمترین این چالش ها، چالش مربوط به انتخاب یکی از منابع مالیاتی و یا حق بیمه ای به عنوان منبع مالی تامین اجتماعی است. در این زمینه در حالی که نظام های بوریجی (مانند انگلیس و دانمارک) منابع مالیاتی را ترجیح می دهند، در نظام های بیسمارکی (مانند آلمان و فرانسه) استفاده از منابع حق بیمه ای شیوع بیشتری دارد. در نظام مالیاتی و تامین اجتماعی ایران نیز در حال حاضر (صرف نظر از اختصاص یک درصد از مالیات بر ارزش افزوده به مخارج بهداشت و درمان در بودجه سال 93 و کسر بودجه نهادهای تامین اجتماعی که از محل بودجه عمومی دولت جبران می شود) ارتباط تعریف شده ای میان درآمدهای مالیاتی دولت و انجام وظیفه تامین اجتماعی وجود ندارد و مخارج تامین اجتماعی عمدتا متکی بر درآمدهای بیمه ای است. بی گمان انتخاب یکی از این دو منبع، علاوه بر اینکه به زمینه های تاریخی پیدایش و رشد الگوهای تامین اجتماعی در کشورها وابسته است، از برخی معیارهای اساسی مانند کارآمدی، عادلانه تر بودن، شفافیت، سهولت و... نیز پیروی می کند. این مقاله به روش تحلیلی – توصیفی به دنبال اثبات این فرضیه است که بر اساس اصول و معیارهای برگرفته از منابع اسلامی و تحلیل ویژگی های قابل استنباط از منابع و مصارف مالیات های اسلامی و همچنین تحلیل مقایسه ای ویژگی ها و پیامدهای منابع مالیاتی و حق بیمه ای متداول در تامین مالی تامین اجتماعی، استفاده از منابع مالیاتی بر منابع حق بیمه ای ارجحیت دارد. تحلیل پیامدهای مثبت گزینش منابع مالیاتی به جای منابع بیمه ای از دیگر اهداف این مقاله است.