بررسی اثرات مهاجرت بازگشتی (شهر به روستا) بر بافت فرهنگی و کالبدی روستا

مهاجرت به عنوان یکی از شاخص های تعامل روستا- شهری در بسیاری از کشورهای جهان، به ویژه در جوامع در حال توسعه رایج است و پیامدهای مختلفی برای مبدا و مقصد به همراه دارد. در جریان پدیده ی مهاجرت، مهاجران در صورت برقراری ارتباط و حفظ آن با روستای زادگاه خود، به دلیل کسب اندیشه های متفاوت، می توانند تاثیرات چشمگیری بر فضای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی روستا داشته باشند.
در این تحقیق سعی بر آن است که با مطالعه ی تفاوت های دو روستای حصار و نامق که در مجاورت یکدیگرند، به بررسی تاثیر مهاجران بر بافت فرهنگی و کالبدی روستای مبدا پرداخته شود. روستاهای حصار (از توابع شهرستان تربت حیدریه در استان خراسان رضوی) و نامق (از توابع شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی) با وجود واقع شدن در فاصله ی 5 کیلومتری از یکدیگر، دارای وضعیت مسکن و بافت روستایی به طور کامل متفاوتی هستند. روستای حصار با توجه به حفظ ارتباط مهاجران با زادگاه خود، بافت سنتی اش را از دست داده است، در حالی که روستای نامق با وجود فاصله ی بسیار نزدیک از آن، همچنان دارای فضای سکونتگاهی روستایی و فضای اجتماعی سنتی است.
نتیجه ی بررسی نشان می دهد که بازگشت مهاجران به روستا، بر تغییر بافت فرهنگی و مسکن روستای مبدا بسیار تاثیر گذار بوده است. مقایسه ی دو روستای مورد مطالعه، گویای این مطلب است که در روستای حصار، مهاجران با بازگشت به روستا، سرمایه گذاری و ساخت مسکن تاثیر بسزایی بر بافت فرهنگی کالبدی روستا گذاشته اند. برای انجام این بررسی از تکنیک های مشاهده و مصاحبه در قالب روش کیفی برای جمع آوری اطلاعات و از روش تحلیلی- توصیفی برای تبیین و ارائه ی نتایج بهره گرفته شده است.