ارزیابی عوامل مرتبط با تاخیر در تشخیص بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت

حدود یک سوم جمعیت جهان به میکروب سل آلوده و در خطر ابتلا به بیماری سل قرار دارند. سل ریوی بیش از 80 درصد موارد سل را تشکیل می دهد و در بالغین اغلب همراه با اسمیر خلط مثبت است. یکی از دلایل مرگ و میر و ناتوانی مرتبط با سل، تاخیر در تشخیص قطعی می باشد. تاخیر در تشخیص هم می تواند تاخیر در مراجعه ی بیمار باشد و هم می تواند مرتبط با سیستم بهداشتی- درمانی باشد. از این رو، هدف مطالعه ی حاضر، شناسایی عوامل موثر بر تاخیر در تشخیص بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت بود.
در این مطالعه ی مقطعی، بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت در استان همدان طی سال های 90-1385 وارد مطالعه شدند. داده های مربوط به مشخصات جمعیت شناختی بیماران، از نرم افزار مخصوص ثبت بیماران مسلول استخراج گردید. از آزمون 2χ و مدل رگرسیون لجستیک برای بررسی اثر همزمان متغیرها بر سطح باسیل بیماران در زمان تشخیص استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار Stata، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
از مجموع 440 بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت، 51 درصد (221 بیمار) مرد و 49 درصد (219 بیمار) زن بودند. محل سکونت 57 درصد (251 بیمار) شهر بود و سایرین، ساکن روستا بودند. رابطه ی درجه ی اسمیر خلط در زمان تشخیص با متغیرهای منطقه ی سکونت، گروه سنی و جنس همگی از نظر آماری معنی دار بود. تاخیر در تشخیص در مردان، حدود 82/1 برابر زنان بود و در افراد مناطق روستایی 67 درصد بیشتر از ساکنین مناطق شهری بود که هر دو از نظر آماری معنی دار بودند.
عوامل فردی نقش مهمی در تاخیر در تشخیص بیماران بازی می کند. با توجه به این که مردها نسبت به زنان دیرتر تشخیص داده می شوند، اجرای برنامه های بیماریابی فعال در محیط های کاری توصیه می گردد. حساس سازی پزشکان بخش خصوصی در شناسایی زودرس بیماران در مناطق شهری نیز موثر است.