تحلیل گزاره های پرسشی در سوره «مومنون» بر اساس نظریه کنش کلامی

گزاره های پرسشی با کارکردهای کنشی متنوعی که در زبان دارد، یکی از ابزارهای موثر زبان در تاثیرگذاری بر مخاطب، و ایجاد کنش های بیرونی است. با توجه به اهمیت ویژه ی گزاره های پرسشی، در تاثیر و بلاغت کلام، بررسی موردی کنش های کلامی گزاره های پرسشی در قرآن کریم و تبیین نقش کنشی آنها در تاثیر و بلاغت قرآن، از ضروریات پژوهش در حوزه ی بلاغت و قرآن پژوهی است. در این مقاله به منظور تبیین جنبه های دیگری از بلاغت گزاره های پرسشی در قرآن کریم، بر اساس نظریه ی کنش کلامی(speech act)، به بررسی کارکردهای کنشی گزاره های پرسشی در قرآن کریم می پردازیم و برای دست یابی به نتایج دقیق تر در این زمینه، سوره ی «مومنون» به عنوان زمینه ی بررسی موردی انتخاب شده است. نتایج این تحقیق، کارکردهای هدفمند و پویای زبان قرآن در عرصه ی کنش های کلامی را نشان می دهد. از سوی دیگر، با توجه به ابتنای مبانی نظریه ی کنش کلامی بر «زیان طبیعی» و کارکرد آن در جوامع انسانی، برخی مبانی این نظریه، در تضاد با ویژگی های کلام وحیانی قرآن و دیگر کتاب های آسمانی است، و در بررسی آیات قرآن کریم بر اساس نظریه ی کنش کلامی، باید نسبت به این مساله دقت لازم را به عمل آورد.