تحولات تاریخی مسئله روح بخاری در حکمت صدرایی

نوشتار حاضر به بررسی تاریخی برخی پیشرفتها که توسط صدرالمتالهین در مبحث روح بخاری روی داده است میپردازد. ملاصدرا روح بخاری را از جهت آنکه واسطه رسیدن تدبیر نفس به بدن جسمانی است گاهی به (عما) که اصطلاحی عرفانی است و گاهی به «جسم فلکی» و گاهی به «عرش» و یا «کرسی» تشبیه میکند. زیرا همه موارد فوق، در ویژگی برزخ بودن و واسطه بودن میان مراتب بالایی و پایینی خود، مشترک بوده و در رساندن فیض و تدبیر از عوالم بالاتر به عالم مادون خود تاثیرگذارند. این تشبی هات صدرالمتالهین را میتوان در راستای قاعده تطابق عالم کبیر با عالم صغیر نیز معنا کرد. برخی از این تشبی هات و همچنین بهره گیری از قاعده تطابق دو عالم کبیر و صغیر در باب روح بخاری از سوی ملاصدرا در تاریخ فلسفه اسلامی بی سابقه بوده است.
دیگر ابتکار تاریخی ملاصدرا، طرح تشکیک در وجود انسان میباشد. درواقع او براساس نگاه تشکیکی که به وجود واحد انسانی دارد، روح بخاری را واسطه میان مرتبه مثالی و بدن جسمانی دانسته و به اینصورت، جایگاه روح بخاری و مراتب مترتب برآن را در وجود تشکیکی انسانی تبیین کرده است. او با این نگاه، مسئله برقراری ارتباط میان نفس مجرد و بدن جسمانی را با استفاده از روح بخاری بگونه یی حل نموده که از اشکالی که بر مشائین وارد است مبرا باشد. در نگاه صدرایی، روح بخاری، بدن اصلی نفس بوده و بدن جسمانی، غلاف و پوسته روح بخاری بشمار میرود.