طبقه بندی اقلیم کشاورزی شمال شرق ایران براساس شرایط گرمایی و رطوبتی

یکی از کاربردی ترین مطالعات اقلیم شناسی کشاورزی، طبقه بندی بر مبنای شرایط اقلیمی و توان اکولوژیکی منطقه است. در تحقیق حاضر، طبقه بندی اقلیم کشاورزی شمال شرق ایران براساس شاخص های اکولوژیکی روش پاپاداکیس و باران موثر ارزیابی گردید. برای برآورد باران موثر از نرم افزار CROPWAT8 و برای تعیین توزیع فضایی شاخص های برآورد شده از روش های میان یابی زمین آمار در محیط نرم افزار ARCGIS 10.2 استفاده شد. ارزیابی متقابل کارایی برآورد روش های زمین آمار نشان می دهد که روش کریجینگ بیزین تجربی (EBK)، از کارآیی بالاتری برخوردار می باشد. براساس سرمای زمستان،گرمای تابستان و درجه پایداری گیاهان به ترتیب، تیپ های اکولوژیکی جو دوسر و پنبه در سطح منطقه غالب می باشد. براساس این تیپ های اکولوژیکی، رژیم قاره ای گرم در منطقه رخ می-دهد. از نظر شرایط رطوبتی برمبنای تبخیر-تعرق پتانسیل (PET)، و بارش ماهانه، منطقه شمال شرق در دو طبقه مدیترانه ای خشک و بیابانی قرار می گیرد. بالاترین میزان باران موثر به عنوان یکی از شاخص های رطوبتی عمده، در ماه های مارس و آوریل رخ می دهد. براساس نسبت بین تبخیر-تعرق بالقوه و بارش ماهانه از شمال به جنوب، از تعداد ماه های مرطوب کاسته شده و بر تعداد ماه های خشک افزوده می شود. توزیع مکانی تبخیر-تعرق بالقوه (PET)، از شمال به جنوب منطقه افزایش می یابد. متناسب با افزایش PET، باران موثر و شاخص رطوبتی (HI)، کاهش می یابد. با توجه به شرایط گرمایی و رطوبتی، منطقه شمال شرق در طبقات اقلیمی بری بیابانی، بیابانی و نیمه خشک بری قرار می گیرد. نقش شرایط رطوبتی در تعیین طبقات اقلیمی در منطقه مورد مطالعه بیشتر مشهود می باشد. مطالعات بیشتر با سایر نمایه های اقلیمی توصیه می شود.