تاملی روش شناختی بر اخذ روی آورد کارکردگرایانه در دین پژوهی و دین آموزی

نگرش کارکردگرایانه به دین که بسط و تطور خود را مرهون جامعه شناسان دین بوده، رهیافتی است که کشف فواید عملی باورهای دینی را هدف خویش قرار می دهد. اقبال پژوهشگران دینی و نهادهای فرهنگی به اخذ این رهیافت در مقام مطالعه دین عللی دارد که از آن جمله اند: آسان یاب سازی تعالیم دینی، جذابیت استناد به شواهد علمی و یافته های تجربی، غلبه نگرش تجربی در محافل علمی و اداره نهادهای دینی توسط دانش آموختگان علوم تجربی. مطالعه دینی کارکردگرا بسیار آسیب زاست و نه تنها به تقویت باورمندی دین کمک نمی کند، بلکه دین باوری افراد را سست و ضعیف می کند. اشکال های دین پژوهی کارکردگرا عبارتند از: ابتنای بر تعریف ناپذیرفتنی پراگماتیستی از صدق، امکان از میان رفتن اعتبار عقاید دینی در صورت پیدایش جایگزین، ایجاد نظام ارزشی غیردینی در ذهن دینداران و شکل دهی ایدئولوژی ضد دینی در فکر افراد جامعه. الگوی مطلوب در مطالعات دینی، کارکردیابی به جای کارکردگرایی است. کارکردگرایی، انحصار در آثار دنیوی باورهای دینی است، اما در الگوی کارکردیابی، افراد می آموزند که ابتدا حقانیت دین را از طریق رهیافت های عقلی و نقلی دریابند و سپس به جست وجوی کارکردهای دین بپردازند و نیز می آموزند که مبنای اساسی پذیرش باورهای دینی، اصول و مبانی عقلی بوده است و کارکردهای کشف شده، هیچ دخالتی در تعیین درستی و حقانیت دین ندارند.