تحلیل منظر شهری تاریخی سلطانیه بر اساس توصیه نامه 2011 یونسکو (مطالعه موردی: محور حدفاصل گنبد سلطانیه تا مقبره ملاحسن کاشی)

سلطانیه جزو مناطق بی نظیر ایران و حتی جهان است که آمیختگی ارزش های تاریخی، فرهنگی و محیط طبیعی را یک جا به نمایش می گذارد. محوطه تاریخی سلطانیه به عنوان یکی از معدود آثار باقی مانده از تمدن ایلخانان شامل اثر میراث جهانی گنبد سلطانیه و سایر عناصر تاریخی و طبیعی ارزش مند مجاور آن بویژه چمن تاریخی سلطانیه می شود. در دهه های اخیر، گسترش نامناسب شهری سبب بروز برخی مسایل و ناهنجاری های بصری و محیطی در منظر شهری تاریخی سلطانیه شده که در مواردی نیز بعضی قابلیت های تاریخی، طبیعی و فرهنگی آثار و مناظر را با تهدید مواجه کرده است. در این مقاله تلاش شده ضمن ارائه نتایج پژوهش انجام گرفته در زمینه بهبود کیفیت منظر شهری تاریخی سلطانیه، به اهمیت نقش منظر پیرامون آثار ثبت جهانی به عنوان موضوعی موثر در بهبود کیفیت منظر شهری تاریخی توجه شود. بر این اساس، روش کار بر مطالعه میدانی و اسنادی بویژه بهره گیری از توصیه نامه 2011 یونسکو در بررسی توصیفی- تحلیلی بخشی از منظر محوطه تاریخی سلطانیه است. در این مورد، نخست مفهوم رویکرد منظر شهری تاریخی و لایه های سازنده آن بررسی شده است. سپس با بسط و تطابق آن به منظر شهری تاریخی سلطانیه، فعالیت های انسانی اجتماعی، جلوه های بصری محیط، کیفیت و قدمت شبکه راه های موجود، مزارع و شبکه کرت بندی آن، شبکه آبی، کانون های تاریخی، محدوده های حفاظت حریمی و هم چنین مواضع دارای قابلیت فضاسازی و استقرار فعالیت به عنوان اصلی ترین عناصر سازنده منظر شهری تاریخی و قابلیت های این شهر مورد شناسایی قرار گرفته است. نتیجه نهایی پژوهش تاکید دارد این عناصر در ارتباط با هم منظر شهری تاریخی را، به طور یک پارچه و به عنوان نوعی هویت و ارزش معرفی می کند و در بر گیرنده جداول و نقشه های تفکیکی از لایه های سازنده منظر شهری تاریخی در حوزه جنوبی گنبد سلطانیه و محور حدفاصل گنبد تا مقبره ملاحسن کاشی است که با تکیه بر تحلیل داده ها و بررسی های میدانی استخراج شده اند.