سرآغاز پیدایش فلسفه ایرانی

شاید هرگز نتوان بطور دقیق و مسلم معلوم کرد که علم و فلسفه در کدام نقطه از عالم و در نزد کدام مردم شروع شد و چگونه رشد و تکامل یافت؛ ولی قدر مسلم این است که علم و فلسفه نمیتواند دارای یک زادگاه مشخص باشد. هرگز نباید تصور کرد که یک عده خاص و معینی یا ملتی مشخص آن را ساخته و پرداخته باشند، ولی اینکه کدام ملت گامهای اولیه را در بسط و ترقی و تکامل این معرفت پر ارج برداشته اند، جای بحث است. در یکی دو قرن گذشته، پژوهشگران و شرق شناسان، مطالب مختلفی درباره فلسفه و مرکزیت علم و اندیشه به تحریر درآورده اند که اغلب مغرضانه بنظر میرسد. عمده این متفکرین تلاش کرده اند که یونان و اروپا را اولین پایگاه و خاستگاه علم و فلسفه نشان دهند که اگر بخواهیم منصفانه تر قضاوت کنیم باید بگوییم که شاید چون منابع مکتوبی از گذشته های درخشان علمی شرق و خاورمیانه در دسترس آنها نبوده است، بیشتر دچار اشتباه شده اند و مدارک و شواهد تاریخی بسیاری وجود دارد که علما و بزرگان مشهور یونانی به مصر، هند، بابل و ایران سفر کرده و با کوله باری پر از دانش، فلسفه و عرفان و اشراق به یونان بازگشته اند و منابع موثقی وجود دارد مبنی بر اینکه کسانی همچون فیثاغورس و سقراط و... نزد مغان ایرانی تعلیم دیده اند. بدین ترتیب، فلسفه مغان مادستان ایران زمین در تاریخ فلسفه، دانش و عرفان قومهای شرق و غرب جهان نقش ویژه یی داشته است و این فیلسوفان، از جمله استانس، گبریاس، پازاتاس و استرامپ سی خوس میباشند که به فیلسوفان خسروانی یا فهلویون شناخته میشوند که نقش مهمی را در انتقال دانش ایرانیان به سراسر جهان داشته اند. بنابرین، در این نوشتار به دو تن از این فیلسوفان یعنی استانس و گبریاس پرداخته میشود.