شفافیت و تیرگی معنایی و صرفی در واژه های غیر بسیط زبان فارسی

شفافیت و تیرگی فصل مشترک حوزه‌های صرف، معنی‌شناسی و نحو است. غالبا زبان‌شناسان در مطالعات خود به شفافیت و تیرگی معنایی و صرفی در واژه‌‌های مرکب پرداخته‌اند، اما در این میان، واژه‌های مشتق و مشتق- مرکب کمتر مورد توجه قرارگرفته است. تا جایی که  می توان گفت در این باره در زبان فارسی مقاله و پژوهشی جامع صورت نگرفته است. انتخاب موضوع این پژوهش نشانگر ضرورت تحقیق در این زمینه است. نگارنده ابتدا واژه‌های مشتق، مرکب و مشتق- مرکب را از فرهنگ دو جلدی سخن انوری(1382) استخراج کرده است و سپس از کلمات استخراج شده، صد واژه را به طور تصادفی انتخاب و پس از تحلیل و بررسی تکواژهای قاموسی، پیشوند‌ها و پسوندها رابطه‌ معنایی و صرفی بین اجزا آنها را شناسایی کرده است. در این پژوهش، دلایل متعددی برای شفافیت و تیرگی مطرح شده است که عبارتند از مفهوم کانونی، اصل ترکیب‌پذیری معنایی، تجزیه‌پذیر بودن واژه، وجود کلمات قابل‌قیاس، افزایش و کاهش معنایی، رابطه‌ استعاری.