تبیین قلمرو ولایت در فقه سیاسی شیعه

جایگاه حکومت بر اساس فقه شیعه در دو دوره مورد بحث قرار میگیرد: نخست، زمان حضور معصوم، که در این دوره حق حاکمیت برای معصوم(ع) ثابت است؛ دوم، زمان غیبت معصوم، که در این دوره درباره حق حاکمیت میان فقی هان شیعه اختلاف نظر است. در دوران غیبت برای فقی هان شئونی وجود دارد که عبارت است از: شان افتا و مرجعیت میان فقی هان «افتا و قضا» دینی، شان قضاوت و شان ولایت. در مورد ثبوت دو شان اختلافی نیست؛ اما در مورد ولایت داشتن فقی هان اختلا فنظر وجود دارد؛ در فرض ثبوت ولایت برای ایشان، در مورد قلمرو ولایت و حیطه نفوذ ایشان اختلا فنظر وجود دارد. در این مقاله با رجوع به متون فقهی شیعیان و بیان اقوال متقدمان و نیز متاخران از فقی هان شیعه، به تبیین شئون فقی هان در دوران غیبت معصوم، و سپس واکاوی قلمرو ولایت و حیطه نفوذ ایشان بر اساس آموزه های فقه شیعه م یپردازیم. در پایان، قلمرو نفوذ ایشان را در سه مرحله بررسی م یکنیم: 1. موارد قطعی داخل در قلمرو نفوذ فقی هان؛ 2. موارد قطعی خارج از محدوده نفوذ ایشان؛ 3. موارد اختلافی که محل نزاع میان فقی هان است.