بررسی رژیم حقوقی رودخانه های متوالی بین المللی با تاکید بر رودخانه هیرمند

علیرغم اینکه از لحاظ فیزیکی بین رودخانه های مرزی و پی درپی تفاوتی وجود ندارد، مقررات حقوق بین الملل در مورد این دو دسته از رودخانه های بین المللی یکسان است؛ در تحقیق حاضر، رودخانه های پی در پی و قواعد و مقررات بین المللی و رویه های قضایی و روند حقوقی خاصی برای مواردی که تاکنون در نظام حقوق بین الملل مسکوت مانده در نظر گرفته شده است و به صورت موردی نسبت به بررسی رژیم حقوقی رودخانه هیرمند که افغانستان نسبت به ایران بالادست و حدود 150سال است اختلاف بین دو کشور وجود دارد پرداخته شده است. در کشور ما ضریب وابستگی به منابع آب با منشا خارج از کشور، در بعد ملی رقم ناچیزی است ولی در بعد منطقه ای رقمی بالا و بسیار مهم و حیاتی است به طوری که ضریب وابستگی سیستان به رودخانه مرزی هیرمند تقریبا 100 درصد است. از این رو هر از چند گاهی جلوگیری از ورود آب هیرمند از افغانستان به ایران منجر به نابودی کشاورزی منطقه و بروز بحران و خشک سالی می-شود. از عمده مسائل مربوط به رودخانه هیرمند این است هر دو کشور نیاز حیاتی به آب این رودخانه دارند و حوادث جاری کشور افغانستان باعث شده است که مدیریت این رودخانه در طرف سرزمین افغانستان بر اساس مقررات معاهده موجود به بوته فراموشی سپرده شود. این پژوهش به این مسئله مهم از لحاظ قواعد و مقررات بین المللی پرداخته است. روش به کار رفته در این تحقیق روش کتابخانه-ای بوده که به منظور تحلیل کیفی و بررسی رویدادهای گذشته از اسناد و متون استفاده شده و با ارزیابی و سنجش مشکلات مربوط به رودخانه های پی در پی راه حل حقوقی برای آن ها ارائه شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که در صورت بروز اختلاف جدید بین دو کشور این موضوع باید با استناد به حقوق بین الملل و رویه قضایی موجود مجدا توسط مراجع ذی صلاح طرفین مورد بررسی قرار گرفته و حل و فصل شود.