ماهیت حقوقی قرارداد رحم جایگزین

ناباروری یکی از مشکلات خانواده ها در سراسر جهان است. یک راه حل برای این مشکل استفاده از رحم جایگزین می باشد. یک قرارداد رحم جایگزین مشتمل بر سه طرف است، مرد و زنی که به عنوان زوجین نابارور مادر جانشین را به خدمت گرفته اند، مادر جانشین که توافق می کند تا از طریق باروری پزشکی و با جنین زوجین حامله شود. به طور معمول مادر جانشین در قبال مبلغی پول می پذیرد تا جنین را حمل نموده و بعد از زایمان به زوجین تحویل دهد. زوجین نابارور توافق می کنند تا علاوه بر هزینه های پزشکی و هزینه رفت و آمد مبلغی را به مادر جانشین بپردازند. به علاوه زوجین نابارور به موجب قرارداد حضانت طفل را نیز بر عهده می گیرند. شروط دیگری که ممکن است در قرارداد رحم جایگزین لحاظ شود عبارت اند از: تعهد مادر جانشین مبنی بر عدم ادعای رابطه خویشاوندی با طفل، ایجاد محدودیت هایی از قبیل، ترک سیگار، عدم مصرف مشروبات الکلی و ترک نزدیکی با شوهر در دوران حاملگی. این روش یکی از روش های کمک باروری در تولید مثل با روش IVF است. استفاده از این روش محدود به زنان فاقد رحم نیست و در موارد متعددی کاربرد دارد. ابهام در ماهیت قرارداد رحم جایگزین یکی از موانع اجرای این قرارداد است. در نتیجه تشخیص ماهیت این قرارداد دارای اهمیت می باشد. ماهیت این قرارداد در قالب عقود معین، مانند اجاره، عاریه، جعاله و... نمی گنجد و بر اساس ماده 10 قانون مدنی می تواند پذیرفته شود. اما همه آثار قرارداد براساس اراده طرفین نمی تواند تعیین شود و پاره ای آثار قهری بر آن مترتب می شود. مهم ترین اثر، قرابت و نسب حاصل از قرارداد است که به صورت قهری و غیرارادی حاصل می شود.