استفاده از روش دلفی و سیستم اطلاعات جغرافیایی در مکانیابی پخش سیلاب

در حال حاضر پخش سیلاب بر آبخوان ها یکی از روش های مناسب برای مهار و استفاده بهینه از سیلاب و تغذیه مصنوعی آب های زیرزمینی در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می رود. تعیین مکان مناسب با دقت و سرعت مورد نیاز برای پخش سیلاب از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این پژوهش، چهار معیار اصلی، هشت زیرمعیار و 24 شاخص مشخص شد. معیارها، زیرمعیارها و شاخص های پخش سیلاب با استفاده از روش دلفی غربال و درجه و درصد اهمیت آن ها تعیین شد. برای این منظور پرسشنامه نظرسنجی متخصصان (پرسش نامه دلفی) حاوی معیارهای استخراج شده، تهیه و در اختیار متخصصان قرار گرفت. برای هر معیار، زیرمعیار و شاخص دو مولفه آماری شامل درصد اهمیت معیار و درجه اهمیت معیار محاسبه شد تا براساس نمودار اهمیت معیار امکان گزینش معیارهای منتخب فراهم شود. اولویت بندی معیارها، زیرمعیارها و شاخص ها از روی درجه اهمیت و درصد اهمیت هر معیار تعیین شد. در نهایت به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه های مکان یابی تهیه شد. نتایج نشان داد که با توجه به فرم پرسشنامه، نظریات کارشناسان و نمودارها، در مکان یابی پخش سیلاب برای حوزه آبخیز ایور به ترتیب شاخص های نفوذ خاک، کیفیت سیلاب، بافت خاک، شیب و حضور قنات و زیرمعیار آب، آبخوان و توپوگرافی و معیار نفوذ و سیلاب بااهمیت و مناسب شناخته شدند. مناطق مستعد پخش سیلاب در واحدهای کواترنری مسیل ها و مخروطه افکنه ها، پادگانه های آبرفتی تراس بالا و پایین قرار گرفته اند که از علل آن می توان به قرار گیری این واحدها در حواشی آبراهه های اصلی، تشکیل شدن از رس و سیلت خیلی کم، ماسه و گراول فراوان و قرار گرفتن در ارتفاعات پایین تر و شیب های کم اشاره کرد.