اثرات نامتقارن درآمدهای مالیاتی بر مخارج دولت در اقتصاد ایران (با تاکید بر پدیده توهم مالی)

فرضیه مالیات - مخارج مطرح شده توسط میلتون فریدمن مبتنی بر این ایده است که یک رابطه علی مثبت از طرف درآمدهای مالیاتی دولت به سمت مخارج آن برقرار می باشد. در برخی جوامع ممکن است شهروندان به علت درک نادرست از بار واقعی مالیات، قیمت کالا و خدمات عمومی را کمتر یا بیشتر از حد برآورد کنند که در نتیجه آن رابطه علی منفی از طرف درآمدهای مالیاتی به مخارج دولت برقرار می گردد که این موضوع، نشان دهنده وجود توهم مالی می باشد. در این مقاله پدیده توهم مالی در اقتصاد ایران با استفاده از داده های فصلی مخارج دولت و درآمدهای مالیاتی در دوره 1380 تا 1391 مورد بررسی قرار گرفته است، بدین منظور از مدلهای تصحیح خطای متقارن و نامتقارن استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصل از آزمون والد در مدل متقارن یک رابطه علی منفی از طرف درآمدهای مالیاتی به مخارج دولت بر مبنای قیمتهای ثابت متغیرها پس از گذشت یکسال، وجود دارد که نشان دهنده توهم مالی در اقتصاد ایران می باشد. همچنین نتایج حاصل از مدل نامتقارن نشان می دهد توهم مالی منحصرا در حالت کاهش درآمدهای مالیاتی وجود دارد و رابطه علیت گرنجر برای تغییرات مثبت درآمدهای مالیاتی برقرار نیست. بنابراین با کاهش درآمدهای مالیاتی بعد از یک سال، به علت وجود توهم مالی مخارج دولت افزایش می یابد که بر این اساس در شرایط کسری بودجه دولت، افزایش مالیات می تواند به عنوان یک ابزار کارا مورد استفاده قرار گیرد.