منشایابی رسوبات ورودی به دریاچه سدها با استفاده از عناصر شیمیایی (مطالعه موردی: رودخانه قلجق در استان خراسان شمالی)

امروزه فرسایش و رسوب گذاری مشکلات زیادی را در جهان به وجود آورده است. ازجمله این مشکلات پر شدن مخزن سدها در اثر رسوبات رودخانه ای و همچنین آلودگی منابع آبی در اثر رسوبات آلوده به مواد شیمیایی و میکروبی است. برای بررسی و مقابله با این مشکل راهکارهای مختلفی وجود دارد. یکی از روش های مرسوم منشایابی یا انگشت نگاری رسوبات است. اساس این روش یافتن منشا رسوبات رودخانه با استفاده از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و... است. با یافتن منشا رسوبات و تثبیت آن، این امکان وجود دارد که بتوان از ورود آن ها به رودخانه ها جلوگیری کرد. هدف از انجام این پژوهش منشایابی رسوبات رودخانه قلجق در حوضه بارزو استان خراسان شمالی و سهم هریک از زیرحوضه های این حوضه در تولید رسوب بوده است. روش این تحقیق نیز، استفاده از تعیین میزان عناصر شیمیایی موجود در نمونه ها با کمک روش اسپکتروسکوپی (XRF) خواهد بود. در این پژوهش، نشان داده شده است که نتایج این روش تطابق مناسب و مطلوبی را با مشاهدات و بررسی های کیفی و میدانی از زیرحوضه ها دارد. نتایج حاکی از آن است که تقریبا همه زیرحوضه های حوضه بارزو در رسوب دهی حوضه سهیم هستند. دراین بین زیرحوضه D با سهمی به میزان 3/27 درصد از رسوبات کل حوضه، بیشترین نرخ رسوب دهی را دارد. در این حوضه دیمزارها در دامنه های پرشیب قرار دارند و عامل توپوگرافی در این زیرحوضه بیشترین نقش را در فرسایش دیمزارها دارد.