بررسی عوامل موثر بر اجرای سیاست کاهش سهم مردم از هزینه های سلامت در ایران: یک مطالعه کیفی

در ایران، از ابتدای برنامه چهارم توسعه، سیاست کاهش سهم مردم از هزینه های سلامت با هدف گذاری کاهش پرداخت های مستقیم از جیب به کمتر از 30%، به صورت رسمی مصوب شد و پس از آن در برنامه پنجم توسعه نیز تکرار شد. با این وجود در سال های اجرای این دو برنامه (1384 تا 1392)، سهم مردم از هزینه ها نه تنها کاهش نیافت بلکه به مراتب افزایش نیز داشته است. این مطالعه به دنبال بررسی دلایل ناکامی این سیاست است.
رویکرد این مطالعه، کیفی است و داده های لازم برای تحلیل از دو روش بررسی اسناد و مصاحبه با 39 نفر از خبرگان حوزه سلامت (دانشگاهی و سازمانی) به روش هدفمند و شبکه ای جمع آوری شده است داده ها به روش تحلیل محتوای کیفی و مدل مثلث تحلیل والت و گیلسون برای دسته بندی داده ها مورد تحلیل قرار گرفتند.
داده ها در چهار مقوله بازیگران (شامل تضاد منافع و چیدمان قدرت)، محتوا (شامل منطق درونی و انسجام اهداف)، زمینه (شامل امکان پذیری سیاسی، عوامل محیطی، منابع و ساختار) و فرایند (شامل پایش و ارزیابی، مشارکت ذی نفعان و تولیت و رهبری) دسته بندی شد.
در طول سال های مطالعه، رفتار بازیگران اصلی سیاست، تحت تاثیر محرک های فردی و گروهی از جمله تضاد منافع و گفتمان قدرت بوده و این موضوع در بستری از عدم تعهد سیاسی دولت، تکانه های اقتصادی، ضعف حمایت اجتماعی و انفعال نهادهای نظارتی باعث گردید تا سیاست، علی رغم محتوای مناسب، در اجرا ناکام بماند.