مثلث ناآرام: پوپولیسم، اسلام و جامعه مدنی در جهان عرب

«سعد الدین ابراهیم»، جامعه شناس نام آور مصری، از جمله متفکرانی است که مطالعات خود را بر تحولات اجتماعی خاورمیانه عربی متمرکز کرده است. در مقاله حاضر، وی با اشاره به مفهوم «جامعه مدنی» و پیوند آن با مفاهیمی چون دموکراسی، آثار روند جهانی دموکراتیزاسیون را بر روابط دولت و جامعه در جهان عرب نشان می دهد . از دید وی، در دهه های 1980 و 1990 میلادی ، مبارزه ای سه جانبه میان رژیمهای حاکم ، جنبشهای اسلام گرا و نهادهای جامعه مدنی برای کسب و حفظ قدرت در جریان بوده است و گاه ائتلافی دو جانبه علیه بازیگر سوم پدید آمده است. او در این زمینه نمونه های فلسطین، الجزایر و مصر را مثال می زند؛ اولی را نمونه «ترس اسلام گرایان از دموکراسی» می داند و دومی را مثالی برای «ترس دولت از دموکراسی». وضعیت مصر، از نظر او، پیچیده تر است و این وضعیت را «مثلث مقیم» نام می گذارد. به رغم آنکه مدت زمانی از تالیف این مقاله می گذرد و خاورمیانه عربی در این مدت شاهد تحولات چشمگیری بوده است، به نظر می رسد که دستاوردهای علمی مقاله همچنان آموزنده و درخور اعتنا باشد.