زمین شیمی و توزیع فلزات سنگین در رسوبات ساحلی و دریایی خلیج چابهار

خلیج چابهار در جنوب شرق سواحل استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و به دلیل شکل امگایی و چرخش محدود آب در آن، از نظر زیست محیطی اهمیت ویژه ای دارد. در این تحقیق 12 نمونه سطحی و 6 مغزه رسوبات ساحلی و دریایی خلیج چابهار برای بررسی توزیع سطحی و عمقی فلزات سنگین برداشت شد. نتایج تجزیه شیمیایی نشان می دهد که میانگین غلظت مس ppm 66/14، سرب ppm 44/14، روی ppm 86/46، نیکل ppm 89/51، کروم ppm 7/36، کبالت ppm 57/9، کادمیم ppm 19/0، وانادیم ppm 8/23، آرسنیک ppm 51/9، منگنز ppm 2/497، آهن %2 و منیزیم %35/1 می باشد. نتایج ضریب غنی شدگی، شاخص زمین انباشت و ضریب آلودگی نشان دهنده آلودگی عناصر نیکل، کروم، آهن، روی و مس در رسوبات منطقه است. بیشترین غنی شدگی عنصر سرب نیز در اسکله هفت تیر چابهار مشاهده می شود. آلوده ترین مناطق خلیج چابهار، اسکله هفت تیر چابهار، اسکله شهید بهشتی، اسکله شهید کلانتری و اسکله کنارک می باشد. نتایج ضریب همبستگی و تحلیل خوشه اینشان می دهد که عناصر نیکل، کروم، کبالت، وانادیم، آهن، منیزیم و آلومینیم منشا زمین زاد، و عناصر سرب، روی و مس منشا انسان زاد دارد. در مغزه اسکله هفت تیر چابهار، روند کاهشی غلظت عنصر مس نسبت به عمق می تواند نشان دهنده نقش فعالیت انسانی در توزیع این عنصر در رسوبات باشد. با بررسی مغزه رسوبات جنگل کرنا مشخص شد که این منطقه تحت تاثیر آلودگی عنصر روی قرار گرفته است. شباهت روند تغییرات عناصر نیکل، کروم، کبالت، وانادیم، آهن، منیزیم و آلومینیم مغزه های مختلف می تواند نشان دهنده منشا زمین زاد این عناصر باشد. مهم ترین منابع آلودگی انسان زاد در منطقه، تعمیر و نگهداری قایق ها و لنج ها است که به دلیل ریختن روغن موتور، سوخت و رنگ در خلیج، باعث آلودگی رسوبات خلیج به عناصر سرب، روی و مس شده است. در فصل تابستان نیز به دلیل حاکمیت سامانه باران های موسمی تابستانی، وزش باد در جهت جنوب غرب - شمال شرق، و امواج پرقدرت، خط ساحلی فرسایش یافته و رسوبات بستر دریا به سمت ساحل منتقل، و باعث آلودگی زمین زاد عناصر نیکل، کروم و آهن در رسوبات می شود.