شناخت ماهیت رزین سندروس در متون علمی کهن

سندروس به عنوان رزین درختی، از گذشته در طب اسلامی مورد توجه بوده و از آن در درمان سوء بینایی، بازکردن برونش ها، تسکین دندان درد، پرکردن دندان های فاسد، درمان چاقی، درمان بواسیر، رفع اسهال خونی، درمان وز گوش و امثال آن، یاد شده است. بسیاری از دانشمندان علوم طب و جواهرشناسی قدیم ویژگی های این ماده شامل خصوصیات ظاهری، شیمیایی و محل استحصال آن را شرح داده و آن را با موادی همچون کهربا قیاس کرده اند، اما اختلافات فراوانی در شرح آنها نسبت به همدیگر دیده می شود. در منابع جدید استحصال رزین سندروس را از گونه ای از تیره کاج به نام Tetraclinis articulate Vahl. در شمال آفریقا و به ویژه مراکش منحصر کرده اند و گونه دیگری را در استرالیا به نامCalitris Quadrivalvis Vent. معرفی کرده اند که رزین آن به نام سندروس استرالیایی شناخته می شود. هدف این پژوهش شناخت دقیق سندروس در منابع کهن علمی و تطبیق آن با رزین های مشابه امروزی و تدقیق علمی آن است. چرا که ضرورت به کارگیری صحیح ماده، شناخت دقیق آن است.
روش تحقیق در این پژوهش توصیفی– تحلیلی بوده و داده های حاصل از مطالعات اسنادی در متون کهن و جدید براساس منطق تطبیقی، مورد نقد و تحلیل قرار گرفته اند.
آنچه در متون کهن به نام سندروس یا سندرک یاد شده است متفاوت از سندروس یا Sandarac امروزی بوده و در واقع سندروس در گذشته به دسته ای از رزین های دی ترپنویید شامل کوپال زنگبار، کلوفان (راتیانه) و سندروس گفته می شد که به لحاظ جغرافیایی، منشا و ساختار شیمیایی با همدیگر متفاوت هستند و به نام گونه های مختلفی از سندروس در متون کهن علمی معرفی شده اند.
در فرهنگ عربی قدیم، کلمات خاص و متمایزی برای نامیدن کوپال و سندروس وجود ندارد و تنها در منابع اخیر کوپال را معادل سندروس بلوری ذکر کرده اند و از همین طریق نیز این واژه ها وارد فارسی شده اند. این دو رزین دارای نام علمی، منشا، جغرافیای انتشار و ساختار شیمیایی متفاوتی هستند، اما در منابع کهن همه به نام سندروس معرفی شده اند.