بررسی کمی و کیفی هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای در هوای تهران در تابستان 1381

ترکیبات «هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای» از جمله عوامل سرطانزا، جهش زا و آلاینده محیط زیست می باشند که به طور عمده بر اثر احتراق ناقص سوخت های فسیلی به وجود می آیند. در این میان ترکیب «بنزو (a) پایرین» از خاصیت سرطانزایی بسیار بالایی برخوردار است.
در شهر تهران مطالعه بر روی این ترکیبات به جهت مصرف فزاینده سوخت های فسیلی توسط خودروها، به عنوان مهمترین منابع آلاینده هوا ضروری به نظر می رسد. برای این کار، 13 ترکیب از آنان در 7 ایستگاه (شوش، آزادی، فردوسی، پیروزی (نیروی هوایی)، بهشتی، تجریش و سعادت آباد (کاج)) مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار پس از نمونه برداری در صبح و عصر (هر یک به مدت 8 ساعت) و استخراج نمونه ها، کمیت و کیفیت این ترکیبات با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگراف شناسایی گردید. نتایج این مطالعه نشان می دهد که غلظت بالایی از این ترکیبات در مناطق مختلف شهر تهران وجود دارد، اما بنزو (a) پایرین در هوای تهران مشاهده نگردید. همچنین غلظت این ترکیبات ارتباط تنگاتنگی با میزان عبور اتومبیل ها دارد.
حداکثر غلظت این ترکیبات در صبح و عصر در شرق تهران (پیروزی) مشاهده گردید (3078, 4449 ng/m3) و حداقل آن در صبح مربوط به جنوب تهران (شوش) (1070 ng/m3) و در عصر مربوط به شمال تهران (تجریش)(1055 ng/m3) بوده است.
با توجه به افزایش و انباشت قابل توجه سایر آلاینده ها در عصر و در شرایط عادی شهر تهران، مقایسه این ترکیب نیز بین هوای صبح و عصر در تهران انجام گردید.
عدم وجود تفاوت معنی دار در هر ایستگاه بین صبح و عصر می تواند به دلیل ته نشست ترکیبات متصل به ذرات معلق و خروج تدریجی این ذرات از هوا باشد. اما با توجه به نتایج این مطالعه، تفاوت معنی داری در صبح بین جنوب (شوش) و شرق (پیروزی) وجود داشته و در عصر این تفاوت معنی دار نبوده است. علت وجود تفاوت معنی دار را می توان در وجود تفاوت فاحش در میزان تردد خوردوها جست و جو کرد. این مطالعه به خوبی رابطه منطقی بین ترافیک و غلظت این ترکیبات را نشان داده است.