رسوب شناسی و مورفومتری تپه های ماسه ای (نوع برخان و نبکا) حاشیه کویر حاج علی قلی واقع در جنوب دامغان

نهشته های ماسه ای از پدیده های زیبای ژئومرفولوژی مناطق بیابانی در جنوب دامغان هستند. هدف تحقیق مقایسه رسوب شناسی دو نوع از تپه های ماسه ای (نوع برخانی و نبکا) و بررسی خصوصیات مورفومتری آن ها در حاشیه کویر حاج علی قلی دامغان می باشد. طی برداشت صحرایی تعداد 27 رسوب ماسه ای از تپه های برخانی و 15 نمونه از تپه ماسه ای نوع نبکا برداشت گردید و همچنین هر دو نوع نبکای فعال و غیر فعال شناسایی شد. برای بررسی ارتباط آماری بین مولفه های مورفومتری تپه های ماسه ای برخانی طول قله، دامنه رو به باد و پشت به باد اندازه گیری شدند و همچنین برای بررسی پارامترهای مورفومتری تپه های ماسه ای نوع نبکا طول محورهای بلند، کوتاه و ارتفاع آن ها مورد اندازه گیری قرار گرفت. طی مطالعات آزمایشگاهی نمونه ها مورد آنالیز دانه سنجی قرارگرفته و پارامترهای آماری آن ها محاسبه شد. میانگین قطر دانه های تپه های ماسه ای برخانی برابر 435/2 فی (ماسه ریزدانه)، جور شدگی آن ها 530/0 فی (متوسط خوب جورشده)، کج شدگی 268/0- (به سمت ذرات دانه درشت کج شده) و شاخص کشیدگی 054/1 (به طور متوسط کشیده) است و همچنین میانگین قطر دانه های تپه ماسه ای نوع نبکاها برابر800/2 فی (ماسه ریزدانه)، جور شدگی آن ها 540/0 فی (متوسط خوب جورشده)، کج شدگی 070/0- (تقریبامتقارن) و شاخص کشیدگی 640/1 (خیلی کشیده) می باشد. نتایج به دست آمده از مورفومتری تپه های ماسه ای برخانی نشان می دهد که مولفه دامنه قله و پشت به باد بهترین ضریب همبستگی را نشان می دهند و برای به دست آوردن ارتفاع می توان از آن ها استفاده کرد. برای تپه های ماسه ای نوع نبکا رگرسیون خطی برای هر یک از متغیرهای مستقل در برابر متغیر وابسته به طول محور بلند محاسبه شد. با توجه به نتایج می توان گفت هر دو متغیر برای تعیین طول محور بلند مناسب می باشند.