معیارهای تعامل در فرایند جستجوی اطلاعات مبتنی بر وظایف کاری (نقش پیچیدگی عینی و نوع محصول)

طراحی نظام های تعاملی بازیابی اطلاعات و نیز نظام های شخصی سازی شده که با ویژگی های انسانی و محیط جست وجوی اطلاعات هماهنگ باشند، با شناسایی و درک تعامل انسان و اطلاعات میسر است. مطالعه هر یک از ابعاد تعامل نیازمند شناخت بافتی است که در آن چنین تعاملی رخ می دهد. از جمله عوامل اساسی بافت، وظیفه کاری کاربران است که محرک جست وجوی اطلاعات شخص تلقی می شود. وظایف کاری، به عنوان وظایف مرتبط با کار، حرفه و شغل تعریف شده است. در این راستا پژوهش حاضر به بررسی میزان استفاده دانشجویان از معیارهای تعامل با اطلاعات در فرایند جست وجوی اطلاعات برای وظایف کاری گوناگون می پردازد.این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع پژوهش، جزو پژوهش های کیفی با مطالعه ای اکتشافی است. جامعه این پژوهش را دانشجویان کارشناسی ارشد حوزه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه فردوسی ورودی سال 92-1391 تشکیل می دهند. از طریق سه مرحله نمونه گیری (تصادفی طبقه ای، نمونه گیری هدفمند و داوطلبانه)، تعداد 30 نفر آزمودنی انتخاب و هرکدام طی جلسات جست وجوی انفرادی به انجام 6 وظیفه کاری متفاوت از نظر سطح پیچیدگی عینی (بالا، متوسط، پایین) و محصول (ذهنی و تصمیم گیری) پرداختند. داده ها از طریق تحلیل محتوای گزارش های بلنداندیشی کاربران استخراج و تحلیل شدند. روایی ابزارها توسط اعضای هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی تایید شد. همچنین، ضریب 78/0 آلفای «کریپندورف» مبنی بر توافق بین رمزگذار نشان دهنده قابلیت اطمینان تحلیل محتواست.یافته ها نشان داد که افزون بر معیار موضوع، معیارهای دسترسی به اطلاعات، رتبه بندی نتایج جست وجو، دانش حوزه ای کاربر، چیدمان اطلاعات، نوع منبع اطلاعاتی و مانند آن بر تعامل کاربران با اطلاعات تاثیرگذار است و میزان اهمیت معیارهای تعامل در کاربران بسته به سطح پیچیدگی عینی و نوع محصول وظیفه کاری متفاوت می باشد. نتایج حاکی از آن است که میزان توجه کاربران به معیارهای تعامل با اطلاعات در حین جست وجوی اطلاعات برای وظایف کاری متفاوت (از لحاظ سطح پیچیدگی و نوع محصول) تغییر می کند. بنابراین، لازم است به منظور طراحی نظام های اطلاعاتی تعاملی و شخصی سازی شده، ویژگی های وظایف کاری کاربران مورد توجه قرار گیرد.