واکاوی اثر الگوهای پیوند از دور نوسان اطلس شمالی و مدیترانه بر تغییرات ابرناکی زمستانه ایران

ابرها به عنوان یکی از پیچیده ترین عناصر سیستم آب و هوا، علاوه بر تغییر در بودجه انرژی، در توزیع زمانی و مکانی بسیاری از عناصر آب و هوایی موثرند. نوسانات فشار در پهنه های آبی دور دست می تواند موجب تغییرپذیری در عناصر آب و هوایی ایران شود. این پژوهش سعی در آشکارسازی اثر الگوهای پیوند از دور نوسان اطلس شمالی و مدیترانه بر روی ابرناکی زمستان ایران دارد. به این منظور ابتدا داده های بازکاوی شده ابرناکی ماهانه، در یک دوره 35 ساله (1979- 2013) برای 53 نقطه در ایران با قدرت تفکیک 86/1 درجه اخذ گردید. سپس به منظور آشکارسازی ارتباط، همبستگی بین سری زمانی پوشش ابر ماه های دسامبر تا مارس با داده های الگوی پیوند از دور نوسان مدیترانه (1979-2000) و نوسانات اطلس شمالی (1979-2013) محاسبه گردید. نتایج نشان داد که در بهترین حالت، بین شاخص نوسان مدیترانه و اطلس شمالی با ابرناکی، به ترتیب بالاترین مقادیر ضریب همبستگی به میزان 62/0- برای ماه ژانویه و 59/0- برای ماه فوریه، در شمال غرب ایران قابل مشاهده بوده و در تمامی ماه های زمستان ارتباط معکوس و معنی داری بین شاخص های مذکور و ابرناکی حداقل در یک پهنه از ایران وجود داشته است. همچنین یافته ها نشان داد که اثر الگوهای مذکور بر ابرناکی، ضمن قوی تر بودن، از نظر فضایی نیز یکنواخت تر از عنصر بارش بوده است؛ به گونه ای که در فازهای منفی ابرناکی به طور یکنواختی در سطح ایران افزایش داشته، اما این امر در مورد بارش (با توجه به مطالعاتی که قبلا انجام شده) کمتر صادق است.