نزاع اراده گرایان و سودگرایان در مفهوم حق

در این مقاله بر آن هستیم به طور موجز ضمن ارائه چارچوب تحلیلی هوفلد از مفهوم حق و مطالعه امتیاز، ادعا، قدرت و مصونیت به تامل پیرامون نظریه های اراده و سود در باب حق همت گماریم. هر یک از این نظریه ها به دنبال ارائه یک چارچوب نظری منسجم هستند تا همه مفهوم های هوفلدی را به درستی دربر بگیرد. با وجود این، ساختار متفاوت آن مفهوم ها،گاه آنچنان از یکدیگر فاصله می گیرد که گنجاندن آنها ذیل هریک از این نظریه ها، مشکل می نماید. نظریه اراده، صاحب حق را فردی می داند که می تواند اجرا یا عدم اجرای یک تکلیف را انتخاب نماید. به دیگر سخن، حق را انتخاب های حمایت شده می داند. در این نظریه، تمرکز بر فاعلیت باعث می شود تا برخی از حق های مالوف نظیر حقوق کودکان، حقوق بزرگسالان فاقد قدرت انتخاب و حق های غیرقابل اسقاط، از قلم بیفتند. نظریه سود، حق را تضمین منفعت دارنده اش می داند و تکلیف مکلف به انجام یا عدم انجام عملی خاص را در گرو منفعت صاحب حق تلقی می کند. تمرکز این نظریه بر سود و منفعت، با وجود اینکه خلاهای موجود در نظریه اراده را پر می کند، اما باعث گستردگی بیش از حد تاسیس حق و ناکارآمدی آن می گردد. سرانجام، علی رغم اینکه قرائت های اخیر از نظریه اراده، تا اندازه ای اشکال های نظریه سنتی را رفع می کند و مبنایی مستحکم برای آنها بنیان می نهد، اما باز هم با زبان رایج حق فاصله دارد. لذا، به عنوان یک راهکار پیشنهاد می شود قرائتی جدید از نظریه اراده ارائه شود و این نظریه به این صورت تعدیل گردد که با استمداد از نظریه سود، شکاف ها و خلاهای موجود در آن نظریه پوشانده شود و نظریه سود، صرفا در حد مکمل و فرعی نظریه اراده، مد نظر قرار گیرد.