بررسی چرخه اسپرماتوژنز سوسمار سبز خزری در استان مازندران

سوسمار سبز خزری (Lacerta strigata) متعلق به خانواده لاسرتیده، روزفعال بوده و زیستگاه اصلی آن در نواحی خزری و مدیترانه ای، تپه های ماسه ای و شنزارهای سواحل دریا، مرداب یا رودخانه ها با پوشش گیاهی استپی و اغلب بوته ای می باشد. از آنجا که مطالعات اندکی بر روی چرخه های تولیدمثلی سوسمار سبز خزری در ایران و جهان صورت گرفته، لذا این تحقیق به منظور بررسی چرخه ی اسپرماتوژنز این گونه در استان مازندران انجام شد. از 15 فروردین تا 30 شهریور 1392 تعداد 24 نمونه ی نر از سه ایستگاه گوهرباران، آبندانسر و آبندانکش در اطراف شهرستان ساری در گشت های روزانه و با دست جمع آوری شدند. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه با کلروفرم بیهوش شدند و صفات مورفومتریک آنها شامل طول سر ، طول بدن و دم، طول و عرض همی پنیس، طول و عرض بیضه، وزن بدن و بیضه ها اندازه گیری شد. در طی شش ماه دوره ی فعالیت این گونه، بیضه ی 24 نمونه نر بالغ مورد بررسی ریختی و بافتی قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد اسپرماتوژنز در این گونه شامل چهار فاز فعال، انتقالی، غیرفعال و ترمیمی است. دو فاز آخر مرز مشخصی نداشته و با این که تولید اسپرم وجود ندارد ولی ترمیم لایه زاینده از شهریور آغاز و تا اوایل فروردین ادامه دارد. اسپرماتوژنز از اواخر اسفند آغاز و اوج آن در فصل بهار و در خرداد ماه بوده و از مرداد به بعد کاملا متوقف می شود. تولیدمثل این گونه از نوع فصلی و اسپرماتوژنز از نوع پیوسته است.