مطالعات آزمایشگاهی بر روی آلیاژ و ریزساختار اشیاء برنزی محوطه عصر آهن باباجیلان لرستان

استفاده از برنز در تولید اشیاء در عصر آهن، در نواحی مختلف ایران معمول بوده و طی کاوش ها مجموعه های بزرگی از اشیاء برنزی متعلق به این دوره به دست آمده است. بسیاری از این اشیاء در ناحیه لرستان به عنوان اشیاء آیینی از گورهای محوطه های عصر آهن به دست آمده اند. در این مقاله تعدادی از اشیاء به دست آمده از گورستان عصر آهن باباجیلان پیشکوه لرستان مورد مطالعات آزمایشگاهی قرارگرفته اند. به این منظور، روش های متالوگرافی و آنالیز عنصری با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به آنالیز اسپکتروسکوپی پراش انرژی پرتو ایکس (SEM-EDS) به کارگرفته شدند. نتایج مطالعات نشان داد که اشیاء مورد مطالعه از برنز قلعی با میزان قلع متنوع ساخته شده اند. این پدیده در برنزهای عصر آهن، موضوعی معمول بوده و نشان دهنده عدم کنترل میزان قلع در فرآیند تولید برنز است. آنالیز ریزساختار نمونه ها بیانگر وجود آخال های سولفیدی و گویچه های سربی پراکنده است. مطالعات متالوگرافی نشان داد که به منظور شکل دهی و ساخت، از چرخه متناوب کار سرد و تابکاری استفاده شده است.