نقش مراکز علمی جزیره در پیشبرد علوم و ادب عربی عصر عباسی (مطالعه موردی «دیار بکر و دیار مضر»)

بررسی نقش مراکز علمی مناطق کردنشین در پیشبرد علوم عربی و ادبی در حوزه ادبیات تطبیقی مکتب فرانسه می گنجد؛ زیرا مراکز علمی یکی از اقوام ایرانی در ادبیات ملتی دیگر تاثیرگذار بوده است. در دوره عباسی (656-132ه. ق) که علوم عربی و ادبی بیش از هر دوره دیگری شکوفا شد با درنظرگرفتن مقتضیات و بستر سیاسی و دینی مناسب، نقش مراکز علمی مناطق کردنشین دیار بکر «آمد، میافارقین، ماردین، حصن کیفا، اخلاط و منازگرد» و دیار مضر «رقه و حران» که جزء منطقه جزیره اند، در پیشبرد علوم ادبی و عربی غیرقابل انکار است. این نوشتار با رویکرد توصیفی تحلیلی درصدد تبیین نقش سازنده و جایگاه حقیقی این مراکز در اعتلای علوم عربی و ادبی در عصر عباسیان است و یافته های آن حاکی از این است که این مناطق با پرورش اندیشمندان و ادیبان فرهیخته ای چون آمدی ها، فارقی ها، حصکفی ها، حرانی ها و ابوعلی قالی و... در زمینه شعر و نثر، صرف و نحو، لغت شناسی و تاریخ، علوم اسلامی فقه و حدیث و علوم عقلی و خطابی صاحب نظر بوده و با تالیفات خود در پیشرفت علوم عربی و فرهنگ اسلامی منشا تحولات شگرف بوده اند.