تحلیل اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم با استفاده از روش های وایازی

تحلیل واکنش گیاه به تغییرات محیط و مدیریت های زراعی از جمله تغییر در تاریخ کاشت بر اساس مدل های ریاضی یک روش کارآمد برای پیش بینی عملکرد ارزیابی می شود. این تحقیق در سال زراعی 89-1388 با 27 ژنوتیپ و در سال زراعی 91-1390 با 15 ژنوتیپ در سه گروه دیررس، متوسط رس و زودرس در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان انجام شد. در هر سال هر یک از گروه ها در یک آزمایش مستقل به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شدند. در هر آزمایش تاریخ های کاشت و ژنوتیپ های گندم به ترتیب در کرت های اصلی و فرعی قرار گرفتند. رقم چمران به عنوان شاهد در هر سه گروه در نظر گرفته شد. در سال اول و دوم تحقیق، اولین تاریخ کاشت برای گروه دیررس، 20/7 و 5/8 و برای گروه زودرس 20/9 و 25/9 و دو تاریخ کاشت دیگر در هر آزمایش به فاصله 10 روز و برای گروه متوسط رس اولین تاریخ کاشت در سال اول و دوم به ترتیب 20/8 و 15/8 و دو تاریخ کاشت دیگر در سال اول به فاصله 10 روز و در سال دوم به فاصله 15 اعمال شدند. روند تغییرات عملکرد دانه هر گروه در واکنش به تغییر تاریخ کاشت با استفاده از روش های وایازی بررسی و نقطه بهینه تاریخ کاشت بر اساس حداکثر عملکرد دانه بر مبنای مشتق تابع عملکرد نسبت به تاریخ کاشت (dGY/dX) محاسبه شد. نتایج نشان داد که در ژنوتیپ های دیررس و متوسط رس، تابع عملکرد دانه از روند پلی نومیال درجه دوم با ضریب تشخیص قوی تبعیت نمود. در ژنوتیپ های زود رس، روند تغییرات عملکرد دانه در اثر تاخیر در کاشت، روند خطی کاهشی بود. به طوری که با فاصله گرفتن از اولین تاریخ کاشت، عملکرد دانه به میزان 87 کیلوگرم در هکتار در روز کاهش یافت.